چکیده:
تبیین موضوع: یکی از مهمترین فاکتورهای توسعه پایدار در اعلامیه دستور کار 21 کاهش نابرابری در شهرها است. لذا ضرورت شناخت وضع موجود شاخص های عدالت فضایی و ارزیابی فضاهای شهری جهت هرگونه برنامه ریزی کالبدی، اقتصادی و اجتماعی جهت مطلوبیت امری اجتناب ناپذیری است.
روش: روش پژوهش حاضر توصیفی– تحلیلی با ماهیت توسعهای- کاربردی بوده که از تکنیک های برنامه ریزی فضایی- شهری برای شناخت جنبه هایی از نابرابری های فضایی- مکانی در نواحی شهر گرگان استفاد شده است. هدف پژوهش تحلیل و ارزیابی توزیع فضایی مولفه ها و شاخص های خدمات و امکانات درون شهری جهت اولویت بندی و سطوح برخورداری نواحی شهری گرگان است. برای تحلیل داده های مربوط به خدمات شهری از تکنیکهای تصمیم گیری تشابه به گزینه ایدهآل (TOPSIS)، راهحل توافقی و بهینه سازی چندمعیاره (VIKOR)، میانگین وزنی ساده (SAW) در محیط نرمافزار Excel و برای رسیدن به یک نتیجه واحد، از تکنیک ادغام استفاده شده است.
یافتهها: نتایج تکنیک تاپسیس نشان میدهد که ناحیه 2 از منطقه 2 با ضریب توسعه (0.5057) رتبه نخست را به خود اختصاص داده است و به عنوان ناحیه برخوردار و ناحیه 2 از منطقه 1 با ضریب توسعه (0.04117) رتبه آخر را دارا میباشد. بر اساس نتایج تکنیک ویکور نیز ناحیه 2 از منطقه 2 با ضریب ویکور (0) برخوردارترین و ناحیه 2 از منطقه 1 با ضریب ویکور (1) محروم ترین ناحیه به شمار میروند.
نتایج: نتایج تکنیک ادغام نشان میدهد که نواحی 1 و2 منطقه 2 برخوردار، نواحی 1 و 2 از منطقه3 نیمه برخوردار، ناحیه 3 از منطقه 3 کم برخوردار و نواحی 1 و 2 از منطقه 1 و ناحیه 3 از منطقه 2 در شرایط محرومیت قرار گرفته اند.
خلاصه ماشینی:
هدف از توسعه پايدار شهري سامان مند کردن اقتصاد شهري ، عدالت در برخورداري از منابع و امکانات براي تمامي اقشار جامعه و جلوگيري از کاهش کيفيت محيط زيست شهري عنوان شده است که اين نوع توسعه با برنامه ريزي و توجه به آينده و آيندگان صورت تداومي به خود مي گيرد (زاکريان ، ١٣٨٩: ٥).
محمدي و همکاران (١٣٩٤)، به تحليل و ارزيابي توسعه شاخص هاي خدمات شهري در شهرهاي استان آذربايجان - غربي پرداخته اند، بر اساس نتايج حاصل از روش مجموع ساده وزني ، شهرهاي ماکو، سيلوانا رتبه هاي اول و دوم و شهرهاي ميرآباد و ربط نيز در رتبه هاي سي و پنجم ، سي و ششم از نظر شاخص هاي خدمات شهري قرار دارند.
براي شناسايي ، تحليل و سطح بندي نواحي شهر بر اساس ميزان دستيابي به امکانات و خدمات شهري از تکنيک هاي تصميم گيري چند معياره نزديک به گزينه ايده آل (TOPSIS) راه حل توافقي و بهينه سازي چندمعياره (VIKOR)، ميانگين وزني ساده (SAW) در محيط نرم افزار Excel و همين طور به منظور ترسيم نقشه توزيع فضايي از نرم افزار Arc GIS استفاده شده است .
در اين پژوهش براي تحليل و سنجش ميزان نابرابري فضايي - مکاني در برخورداري از شاخص هاي نابرابري خدماتي و امکانات درون شهري در نواحي هشت گانه شهر گرگان از تکنيک هاي مشخصي استفاده شده است .