چکیده:
در این مقاله به بررسی دوران استبداد صغیر و نقش هماهنگ انگلیس و روسیه در سرنگونی
محمدعلی شاه قاجار و تلاش آنها برای تحریف مشروطه» متناسب با اهداف استعماریشان؛
پرداخته شده است. در این پژوهش بر روی تحولات کانونهای مشروطه در دوران استبداد
صغیر در سه منطقه رشت» تبریز و بختیاری توجه شده و نحوة همکاری روسیه و انگلیس
در آن بررسی شده است. دامنه زمانی این تحقیق سالهای ۱۲۸۷ و ۱۲۸۸ است. روش بهکار
گرفته شده نیز روش کتابخانهای و توصیفی -تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
٣. رابطه بريتانيا و نيروهاي گيل ن ميرزا کريم خان رشتي در مدت استبداد صغير، سفرهاي متعددي به مناطق مختلف اروپا و نيز به مناطق مختلف قفقاز داشت تا بتواند مقدمات حرکت نظامي اش در رشت را مهيا کند و در اين مدت کوتاه ، دو بار به اروپا و پنج بار به تفليس و قفقاز سفر کرد (براون ، ١٣٢٩: ٤١٢).
در اينجا نامه ها و تلگرام هايي را که ميرزا کريم خان رشتي در دوران استبداد صغير براي تقي زاده در انگليس ، ارسال کرده و گزارشي از وقايع مشروطه داده و ميزان پيشرفت کار خودش را به او بيان کرده است ، نقل مي کنيم .
سردار اسعد بختياري با مشروطه خواهان گيل ني که به قزوين رسيده بودند براي فتح تهران هماهنگي هاي لزم را انجام دادند و به سوي پايتخت به راه افتادند.
علي خان سال ر فاتح (ديوسال ر) درباره نخستين روزهاي حضور مشروطه خواهان گيل ني در قزوين مي گويد که سالدات هاي روس ، تازه وارد تبريز شده اند و نيروهاي دولتي در حال بازگشت به سمت تهران هستند: “در اين موقع که شاه ، اعاده مشروطيت و انعقاد مجلس را دستخط کرده است (١٤ ربيع الثاني ١٣٢٧)، و روس ها به بهانه وارد کردن آرد و آذوقه ، قشون به تبريز آورده اند.
نيز در زماني که نيروي گيل ني از قزوين خارج شد و به سوي تهران به راه افتاد، نيروهاي سالدات هاي روس از سمت مرز ايران ، وارد نشد تا اين عده را سرکوب کند و در حمايت از محمدعلي شاه ، اجازه ندهد آن ها به تهران برسند و تهران را فتح کنند.