چکیده:
پژوهشگران حوزه مطالعات هنر اسلامی رویکردهای مختلفی را در این حوزه اتخاذ کردهاند و هریک نقطه اتکای خود را بر مفاهیمی متفاوت از دیگری قرار دادهاند. از این میان، رویکرد تاریخگرایی بر دو مولفه بسترمندی و تفسیر استوار است. در این رویکرد، مرکز ثقل مطالعات منطبق است بر درک مفاهیم فرهنگی اشیا و آثار معماری در بستر زمانی و مکانی خاص تولید این آثار. ازاینرو، عوامل، ریشهها، و بسترهای تحقق هنر اسلامی بهطور تاریخی و معنای آن بهصورت تفسیری موردبررسی و مطالعه قرار میگیرند.برداشتهای نادرست برخی از منتقدان درباره رویکرد تاریخگرایی در مطالعات هنر اسلامی موجب خلط مفهوم و اغتشاش معنایی در این رویکرد شده است. بنابراین، دغدغه اصلی این پژوهش ارائه تعریفی روشن از مفهوم تاریخگرایی و روششناسی آن ازطریق معرفی و نقد یکی از شاخصترین آثار تالیفشده با این رویکرد است. کتاب معماری ایلخانی در نطنز، اثر شیلا بلر، نمونهای قابلتوجه از رویکرد تاریخگرایی است که بهلحاظ درک روششناسی اینگونه مطالعات از اهمیت ویژهای برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
اما در ایـن میـان خلـط برخـی مباحـث درنتیجـۀ ارائـۀ تعـاریف مغشـوش و مخدوش این فرصت مغتنم را در جهتی نادرست با انحراف از ایدٔە اصـلی بـه مسـیری پرمخاطره پیش برده است ؛ مثلاً، برداشت های نادرست برخی از منتقدان دربارٔە رویکـرد تاریخ گرایی در مطالعات هنر اسلامی و فروکاهیدن جایگاه آن به رویکردی پوزیتیویستی نگارنــدگان را بــر آن داشــت تــا، ضــمن ارائــۀ تعریفــی مشــخص از تــاریخ گرایــی (تاریخی نگری )، روش شناسی پژوهش گـران ایـن حـوزه را بـا نقـد و بررسـی یکـی از کتاب هایی که به این شیوه نگاشته شده است موردبررسی قرار دهند و به این طریق بـار دیگر بر جایگاه تاریخی نگری در حوزٔە مطالعات هنر اسلامی به عنوان روشی بسترمند ـ تفسیری تأکید کنند.
به ایـن منظـور، کتـاب معمـاری ایلخـانی در نطنـز، نوشـتۀ شـیلا بلـر را کـه ازجملـۀ برجسته ترین پژوهش گران حال حاضر این حوزه است ، انتخاب کرده و پس از معرفی کلی اثر و مؤلف تلاش شده است ، ذیل عنوان تحلیل بیرونی اثر و خاسـتگاه آن ، تعریفـی نسـبتاً دقیق و جامع از تاریخی نگری برمبنای دو مفهوم ذهنیت و تاریخ مندی ارائه شود و در بخش تحلیل درونی و جایگاه اثر نیز سعی بر آن بوده است تا روش شناسی بلر در شیؤە پـژوهش موردتدقیق قرار گیرد.