چکیده:
یکی از مهمترین عناصر شهری درون شهری، بازار است. این مجموعه در طول تاریخ نقشهای متفاوتی غیر از کارکرد اقتصادی ایفا کرده است. نقشهای مهمی چون نقش اجتماعی، سیاسی و فرهنگی از جمله این تاثیرات مهم هستند. اهمیت این مقاله به بررسی تاثیر این عنصر ارزشمند شهری و ارتباط آن با دلبستگی به مکان شهروندان پرداخته است. برای شناسایی داراییها و ارزشهای فرهنگی که نمود میراث تاریخی فرهنگی کشورمان هستند، میتوان با برنامهریزی در ابعاد مختلف اجتماعی آن گامهای موثری در جهت احیاء و ارتقای کارکردهای آن مجموعه برداشت. سوالهای اصلی این مقاله عبارتند از؛ 1) عناصر کالبد فضایی معماری در ساختار مجموعه بازار همچون بازار تبریز متشکل از چه اصول نظام دهندهای است؟ 2) چه رابطهای بین عناصر کالبدی فضایی مجموعه بازار تبریز و دلبستگی به مکان شهروندان وجود دارد؟ که با تحلیل عاملی اکتشافی به شناسایی این عناصر پرداخته و با تحلیل عامل تاییدی به بررسی و ارتباط عاملها میپردازد. در این تحقیق از اصول نظامدهنده معماری در مجموعه بازار تبریز، هندسه، سلسله مراتب و تقارن برای نخستین بار به عنوان عوامل تاثیرگذار بر دلبستگی به مکان عامه مردم و شهروندان شناسایی شدند. از یافتههای مهم این تحقیق میتوان به نتایج تحلیل عاملی تاییدی و شاخصهای نیکویی برازش منتج از مدلهای اندازهگیری در تحقیق حاضر که مدل اندازهگیری طرح شده به خوبی با دادههای مشاهده شده برازش داشته و چهار بعد ذکر شده شاخصهای دقیقی برای سنجش سازه دلبستگی به مکان محسوب میشوند. این موضوع فرضیه اول تحقیق حاضر را تایید میکند و تحلیل عاملی تاییدی صورت گرفته در مورد عناصر کالبدی نیز بیانگر اعتبار مناسب عناصر مطرح شده در سنجش متغیر کالبدی-فضایی میباشد. نتایج این تحقیق میتواند در برنامهریزی حوزه معماری و شهرسازی ایران مورد مداقه قرار گرفته و راهگشای پژوهشهای آتی باشد. پیشنهادهایی نیز برای تحقیقات آتی و پر کردن خلاءهای نیازمند تحقیق در این زمینه ارائه شده است.
Bazaar is one of the most important urban elements within the city. It has had several significant economic, social, political and cultural roles in history. So, this study examines the impact of this valuable urban element and its relationship with citizens’ attachment to place. To identify cultural values that are the appearance of historical-cultural heritage of our country; the effective steps can be taken by planning for regeneration and promotion of the functions of this collection in different social dimensions. Some main questions on this article are: 1) what are systematic principles of forming physical-spatial (architectural) elements in bazaar complex structure such as Tabriz bazaar? 2) What is the relationship between physical-spatial elements in Tabriz bazaar complex and citizens’ attachment to place? This study identifies these elements by exploratory factor analysis and investigates the relationship between them by confirmatory factor analysis. In this study, architectural systematic principles in Tabriz bazaar complex, geometry, hierarchy and symmetry are recognized for the first time as the factors influencing citizens’ attachment to place. Among the important findings of this study, the results of confirmatory factor analysis and Goodness-of-fit index resulting from measurement models are mentioned; the designed measurement models can be well fitted by the observed data, and the four mentioned dimensions are considered as exact indicators to measure the structure of attachment to place. This subject confirms the first hypothesis and confirmatory factor analysis conducted on physical elements also indicates a good reliability of the elements introduced in the measurement of physical- spatial variable.
خلاصه ماشینی:
سؤالهای اصلی این مقاله عبارتند از؛ ١) عناصر کالبد فضایی معماری در ساختار مجموعه بازار همچون بازار تبریز متشکل از چه اصول نظام دهندهای است ؟ ٢) چه رابطه ای بین عناصر کالبدی فضایی مجموعه بازار تبریز و دلبستگی به مکان شهروندان وجود دارد؟ که با تحلیل عاملی اکتشافی به شناسایی این عناصر پرداخته و با تحلیل عامل تأییدی به بررسی و ارتباط عامل ها می پردازد.
در این تحقیق از اصول نظامدهنده معماری در مجموعه بازار تبریز، هندسه ، سلسله مراتب و تقارن برای نخستین بار به عنوان عوامل تأثیرگذار بر دلبستگی به مکان عامه مردم و شهروندان شناسایی شدند.
بنابراین دو سوال اصلی مد نظر پژوهش است ؛ ١) عناصر کالبد فضایی معماری در ساختار مجموعه بازار همچون بازار تبریز متشکل از چه اصول نظام دهندهای است ؟ ٢) چه رابطه ای بین عناصر کالبدی فضایی مجموعه بازار تبریز و دلبستگی به مکان شهروندان وجود دارد؟ این تحقیق سعی دارد تا ضمن مرور اهمیت این مجموعه ارزشمند، کیفیات بین این دو مشخصه مهم میراث اجتماعی فرهنگی را مورد بررسی و راهکارهای امکانپذیر جهت بهبود ارتباط و اجرای آنها را ارائه نماید.
هدف اصلی این است که از اصول نظامدهنده معماری در مجموعه بازار تبریز، هندسه ، سلسله مراتب و تقارن برای نخستین بار به عنوان عوامل تأثیرگذار بر دلبستگی به مکان عامه مردم و شهروندان شناسایی شوند که با تحلیل عاملی اکتشافی شناسایی و با تحلیل عامل تأییدی به بررسی و ارتباط عامل ها پرداخته شده است .