چکیده:
فضای سبز شهری از مهمترین کاربریهای شهری است که از آن همانند ریههای تنفسی شهرها یاد میکنند. از آن جا که اهداف اصلی برنامه ریزی شهری، سلامت، آسایش و زیبایی میباشد، مکانیابی فضای سبز شهری نیز به عنوان یکی از مهمترین عناصر محیط شهری سهم زیادی در مطلوبیت و مطبوعیت فضا از نظر شهروندان دارد. بنابراین توجه ویژه به ساماندهی مکانی – فضایی این کاربری، گامی مهم در تامین رفاه و آسایش شهروندان محسوب میشود. هدف پژوهش حاضر کاربردی – توسعهای و روش آن توصیفی – تحلیلی است. در پژوهش حاضر با استفاده از ابزارهای موجود در نرمافزار ARC GIS 10. 3 و ابزارهای تحلیلی نرمافزار GeoDa به تحلیل نحوه پراکنش فضایی کاربری فضای سبز در سطح نواحی شهر اردبیل پرداخته و درنهایت به ارائه راهکارهایی در راستای مطلوبیت وضع موجود اقدام شده است. در تحقیق حاضر به منظور گردآوری اطلاعات پایهای مورد نیاز، از روش کتابخانهای – میدانی استفاده شده است. در تحقیق پیش رو ضمن تحلیل الگوی توزیع مکانی فضاهای سبز شهر اردبیل، با استفاده از ضریب همبستگی دو متغیره موران ارتباط بین توزیع سرانه فضای سبز با میزان تراکم جمعیت نواحی و میزان مساحت فضاهای سبز با مساحت هر ناحیه، ارزیابی شده است. نتایج تحلیل شاخص موران دومتغیره بیانگر خوهمبستگی فضایی منفی بین تراکم جمعیت با سرانه فضای سبز شهر در نواحی شهر اردبیل بوده و تحلیل ارتباط بین مساحت فضاهای سبز و نواحی شهر اردبیل نیز مبین عدم ارتباط معنیدار بین آنها بوده است. یعنی اینکه افزایش تراکم جمعیت و مساحت نواحی شهر اردبیل نتوانسته است بر افزایش سرانه و مساحت کاربری فضای سبز تاثیرگذار باشد. در مرحلهی بعد، اقدام به اولویتبندی تناسب اراضی در راستای پیشنهاد مکانهای بهینهی استقرار فضای سبز شده که حاصل آن، معرفی مکانهای مناسب استقرار کاربری مذکور در نواحی شهرداری بوده است.
Urban green space is among the most significant land uses which has been referred to as the lungs of cities. Since the main objectives of urban planning are health, comfort, and beauty, site selection of urban green space is regarded as one of the most important elements of the urban environment having a large contribution to space utility and amenity for citizens. So, paying special attention to space – spatial organization of this use is an essential step in ensuring the welfare of citizens. The aim of the present study is practical- developmental taking advantage of a descriptive and analytical method. Here, using the tools available in the ARC GIS 10.3 software and the analytical means of the GeoDa software, an analysis of the spatial distribution of green space use in urban areas of Ardebil city is presented, and ultimately, it has been attempted to provide solutions for optimization of the status quo. In this study, the library – field research method were used to gather the basic required data. Moreover, Moran’s Bivariate correlation index (Moran’s I) is used to analyze the spatial distribution of green spaces, the relationship between the per capita green space distribution with the population density of the areas, and the rate of the green space area with the area of each region is assessed. The analytical results of the Bivariate Moran’s I indicated a negative spatial autocorrelation (Li) between population density and per capita green space in the regions of Ardebil city. The analysis of the relationship between the area of the green spaces and the urban areas of Ardebil showed no significant relationship between them. In other words, an increased population density and urban area of Ardebil could not improve its per capita and the green space use area.
خلاصه ماشینی:
تحقیق حاضر با هدف بررسی الگوی توزیع فضایی - مکانی فضاهای سبز شهری در محدوده خدماتی شهر اردبیل و ارائه مکانهای بهینه جهت استقرار کاربری فضای سبز صورت گرفته است ، که در فرایند آن، ضمن تلاش برای نشان دادن توزیع نامتوازن کاربری فضای سبز شهری در سطح نواحی شهر و برخورداری نابرابر شهروندان این نواحی از کاربری مذکور، به ارزیابی خود همبستگی فضایی بین تراکم جمعیت و مساحت نواحی با میزان سرانه و مساحت کاربری فضای سبز اقدام شد.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ١- نقشه موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه (مأخذ: ترسیم نگارندگان بر اساس نقشه های پایه ی وزارت کشور، ١٣٩٤) روش تحقیق تحقیق حاضر با هدف بررسی الگوی توزیع مکانی فضای سبز شهری اردبیل و ارزیابی ارتباط بین میزان سرانه و مساحت فضای سبز نواحی شهر اردبیل با میزان تراکم جمعیت و مساحت نواحی آن شکل گرفته است که در نهایت با طیف بندی تناسب اراضی شهر اردبیل به منظور پیشنهاد مکان های بهینه جهت مکانیابی و جانمایی پارک و فضای سبز شهری به پایان خواهد رسید.
شکل ٤- محاسبه میزان زمین مورد نیاز فضای سبز و کمبود آن در سطح نواحی شهری (به تصویر صفحه رجوع شود) (مأخذ: تحقیقات نگارندگان، ١٣٩٤) با توجه به نقشه های به نمایش درآمده در شکل ٤ میتوان دریافت که میزان بالای فضاهای سبز شهری در نواحی ای تمرکز یافته است که نیاز کم تری (به جهت تعداد جمعیت کم تر آن نواحی) در آن ناحیه وجود دارد.