چکیده:
زمینه: یکی از مهمترین مسائلی که امروزه بیشتر کشورها، از جمله ایران، با آن مواجهند، اجرای ناموفق خط مشی های عمومی است. علیرغم اقدامات متعددی که در سالهای گذشته برای اجرای خط مشی های کنترل آلودگی هوا در ایران صورت گرفته، همچنان نتایج مطلوب حاصل نشده است. هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی ابعاد اجرای خط مشی های کنترل آلودگی هوا در ایران است. روش : به منظور اکتشاف این ابعاد، ابتدا از طریق مطالعه عمیق ادبیات نظری، الگوهای مشهور اجرای خط مشی و شاخصها و مولفه های آنها شناسایی و در ادامه، با توجه به ماهیت اکتشافی و خبره گرا بودن سوالات پژوهش، پس از مصاحبه با خبرگان و نیز 2 مطالعه مستقل، با استفاده از روش تحلیل مضمون در سه سطح مضامین پایه، سازماندهنده و فراگیر، ابعاد و مولفه های دیگری نیز استخراج شدند. یافته ها: تحلیل دادهها در فرآیند کدگذاری منجر به ظهور 85 مضمون پایه در قالب 19 مضمون سازمان دهنده و 6 مضمون فراگیر و ارائه شبکه های مضامین شد. نتیجه گیری: ابعاد اجرای خط مشی های کنترل آلودگی هوا در ایران عبارتند از : «سیاستگذاری»، «برنامه ریزی و بسیج منابع»، «مدیریت و شبکه اجرا»، «نظارت و ارزیابی»، «ذینفعان و گروههای هدف» و «عوامل زمینه ای»
Background: One of the most issues today most of countries, such as Iran, facing them is unsuccessful implementation of public policies. Although different acts are conducted to implement these policies, but also there aren’t desirable outputs and outcomes.<br /> Objective: This paper is prepared in order to determine the dimensions of the implementation of Air Pollution Control Policies in Iran.<br /> Methods: In order to explore these dimensions, initially by deep studying of theoretic literature and famous models of policy implementation, indicators and components were determined and then ,because of exploratory nature of research questions, after interviewing with experts and 2 independent study, other indicators and components were exploited by means of “thematic analysis” method.<br /> Finding: Data analysis in coding process was resulted in appearance of 85 base themes, 19 organizer themes and 6 inclusive themes.<br /> Conclusion: The dimensions of implementation of air pollution control policies in Iran includes: “policy making”, “Planning and resources mobility”, “management and implementation network”, “supervision and evaluating” “Stakeholders and target groups”, and “context”.
خلاصه ماشینی:
تا کنون تصميمات و سياستگذاريهاي متنوعي در اين زمينه انجام و اقدامات مختلفي نيز از سوي مديران عالي و دست اندرکاران اجرايي کشور براي کنترل آلودگي هوا صورت گرفته که از جمله آنها، از رده خارج کردن خودروهاي فرسوده، توسعه حمل و نقل عمومي و ريلي شهري، استفاده از سوختهاي جايگزين و ....
طبق بررسيهاي نگارنده، تا کنون تحقيق علمي و کاربردي جهت ارزيابي نحوه اجراي خطمشيهاي کنترل آلودگي هوا و نيز شناسايي موانع اجرا و عوامل موثر بر اجراي موفق اين خطمشيها در کشور انجام نشده است.
به اعتقاد يکي از مصاحبه شوندگان: عمده خطمشيهاي تدوين شده براي کاهش آلودگي هوا بدلايل زير اجرايي نيستند: • تعيين اهداف غير واقعي و بلند پروازانه و غير قابل تحقق: بعنوان مثال ماده 8 قانون هواي -مصوب 1397 در خصوص بيمه عمر مفيد خودروها که بعد از تصويب و ابلاغ، بيمه مرکزي آن را غير اجرايي ميداند يا ماده ديگر اين قانون که خريد و فروش، تعويض پلاک، تردد، نقل و انتقال و بيمه نمودن خودروي فرسوده را ممنوع نموده و حال آنکه تا کنون امکان اجرا حاصل نشده است.
با توجه به اينکه ابعاد استخراج شده براي اجراي خطمشيهاي عمومي کشور در زمينه کاهش آلودگي هوا طراحي شده و دستگاههاي اجرايي متعددي مسووليت اجرا را بر عهده دارند و محدوده اجرا فراتر از يک سازمان دولتي ميباشد، امکان آزمون نتايج اين پژوهش در شرايط واقعي جامعه نبود.