چکیده:
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی واقعیتدرمانی مبتنی بر تئوری انتخاب بر بهبود سرمایه روانشناختی دختران نوجوان بیسرپرست صورت گرفت.
روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دختران نوجوان ساکن مرکز بهزیستی شهید هاشمینژاد شهر مشهد بود. نمونه آماری پژوهش 24 نفر از افراد در دسترسی بودندکه نمره پایینی در پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز (۲۰۰۷) کسب نموده و بهصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. سپس تئوری انتخاب بهصورت گروهی در 8 گام برای آزمودنیهای گروه آزمایش اجرا شد وگروه کنترل مداخلهای دریافت نکرد. درانتها، از هر دو گروه پسآزمون گرفته شد. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری استفاده شد.
یافتهها: یافتهها نشان داد که واقعیتدرمانی گروهی بر افزایش سرمایه روانشناختی و مولفههای آن (امیدواری، خوشبینی، خودکارآمدی و تابآوری) در گروه آزمایش موثر بود.
نتیجهگیری: با توجه به یافتههای پژوهش میتوان از این رویکرد در مراکز نگهداری نوجوانان بیسرپرست و کانونهای اصلاح و تربیت استفاده کرد.
The purpose of this study was to investigate the effectiveness of reality therapy based on choice theory on psychological capital of orphan adolescent girls. The research method was semi-experimental with pretest-posttest design and control group. The statistical population of this study included all adolescent girls aged 13-19 living in Mashhad welfare center. The statistical sample included 24 people who had a low score on the Luthans Psychological Capital Questionnaire and were randomly assigned to both experimental and control groups. Then, the choice theory was performed in 8 steps for the experimental group. Finally, the post-test was taken from both the experimental and control groups. Covariance analysis was used to analyze the data. Findings show that the reality therapy based on choice theory has been effective on increasing the psychological capital in the experimental group. Implementing reality-based therapy has increased the components of hope, optimism, self-efficacy, and resilience. According to the findings of this research, this approach can be used in orphan adolescent residential and juvenile correctional centers.
خلاصه ماشینی:
به نظر میرسد در میان نظریههای مختلفِ حوزهی مشاوره و رواندرمانی، واقعیت درمانیِ مبتنی بر تئوری انتخاب، مبانی نظری قوی و نزدیکی با روانشناسی مثبتنگر (از جمله سرمایه روان شناختی) داشته و علاوه بر آن اثربخشی خود را در مطالعات مختلف به اثبات رسانده است (کیم ، 2008؛ شاملی و حسنی، 1396؛ قربانعلی پورو همکاران، 1393؛ طباطبایی، 1394).
با توجه به اثربخشی واقعیت درمانی مبتنی بر تئوری انتخاب بر متغیرهای مختلف حوزه روانشناسی مثبتنگر (مرادی شهربایک،قنبری هاشمآبادی،آقا محمدیان شعرباف، 1389؛ کیم، 2008؛ طباطبایی، 1394؛ قربانعلی پورو همکاران، 1393؛ شاملی و حسنی، 1396) و وجود مولفهها منحصر به فرد نظریه انتخاب و واقعیت درمانی و تناسب آن با مبانی نظری سرمایه روان شناختی، به نظر میرسد این رویکرد بتواند بر بهبود سرمایهی روانشناختی دخترانِ نوجوان بیسرپرست مؤثر باشد؛ بنابراین سؤال پژوهش این است که آیا اجرای برنامه واقعیتدرمانی مبتنی بر تئوری انتخاب میتواند بر افزایش سرمایه روانشناختی دختران نوجوان بیسرپرست مؤثر واقع شود؟ روش پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی واقعیتدرمانی مبتنی بر تئوری انتخاب بر بهبود سرمایه روانشناختی دختران نوجوان بیسرپرست صورت گرفت.
روند اجرای جلسات واقعیتدرمانی بر اساس کتاب درآمدی بر روانشناسی امید تئوری انتخاب (گلاسر، 1998) و فنون واقعیت درمانی زیر نظر علی صاحبی عضو هیئت علمی موسسه ویلیام گلاسر تدوین شد که بهصورت گروهی و هفته ای یک جلسه 90 دقیقهای، بر روی گروه آزمایش اجرا شد.
نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری بر مؤلفههای سرمایههای روانشناختی در گروههای آزمایش و کنترل {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} با توجه به مقادیر موجود در جدول 4 بین گروه کنترل و آزمایش در تمامی مؤلفهها تفاوت معنیداری وجود دارد؛ بهعبارتدیگر واقعیت درمانی مبتنی بر تئوری انتخاب باعث افزایش خودکارآمدی، امیدواری، تابآوری و خوشبینی شد.