چکیده:
عقل در جهان بینی استاد شهید مطهری از منزلت ممتاز و موقعیت برتر درساحت دین شناسی و دینداری برخورداراست ، به گونه ائی که استاد شهید بر این باور بودند که در اسلام اصالت از آن عقل است. با عقل است که دین شناخته و شناسانده می شود. عقل در درک و درد دینی نقش متعالی دارد و راز چنین منزلت و کاربست عقل در ساحات و سطوح دین و دینداری همانا در عقلانیت اسلام و اسلام عقلانی است و اسلام شیعی درحقیقت اسلام عقل و عقلانیت بدون افراط و تفریط در همه حوزه های نظری و عملی است.اینک پرسش این است که در شعاع بینش و افق گرایش استاد شهید مطهری عقل از چه جایگاهی برخوردار بوده و ایشان موضع جریان های اسلامی(شیعی و اعتزالی) را در کاربست عقل چگونه بیان و تبیین کرده اند؟نوشتار حاضر پاسخ پرسش یاد شده پس از یک مقدمه با دو روش گزارشی و پژوهشی مورد کاوش و پردازش قرار داده و نگاه و نگره استاد شهید مطهری را در باب عقل شیعی توصیف و تفسیر کرده است.
Animal pain and suffering in the domain of nature are In the worldview, the wisdom of martyr Motahhari's master is of prime status and superior position in the field of religion and religiosity, in such a way that the master of martyr believed that in Islam, originality is from that intellect. It is with wisdom that religion is known and recognized. Reason has a transcendental role in religious understanding and pain. The mystery of such dignity and the use of reason in the areas and levels of religion and religiosity is rational in rationalism of Islam and Islam, and Shi'i Islam is in fact an Islam of reason and rationality without extremes in all theoretical and practical spheres. The question now is: what is the position of the master of martyr Motahhari Aql in the radius of vision and the horizons of orientation and how they express and explain the position of the Islamic flows (Shi'a and Nietzali) in the application of reason? The present paper answers the above question After an introduction, he examined and processed the two methods of reporting and research and looked at Shahid Motahari's professor's attitude toward Shi'i has been described and interpreted.
خلاصه ماشینی:
انسان حيواني است که با دو امتياز «علم و ايمان » از ديگر جانداران امتياز يافته است » (مطهري، ١٣٨٧، ج ٢، ص ٢٥) از سـوي ديگـر مقوله «عقل و دين » نيز از دغدغه هاي بسيار مهم و جدي شهيد مطهري بود تا به چالشـي کـه برخي ميان دين و عقل ، معرفت ديني و عقلانيـت ، عقلانيـت دينـي يـا عـدم عقلانيـت دينـي ديده اند را تحليل و پرسش ها و شبهات پيرامون آن را پاسخ دهد لذا مقـولاتي چـون علـم و دين ، عقل و دين ، علم و ايمان ، ديـن و عقلانيـت در بسـياري از بحـث هـاي اسـلام شـناختي استاد مطهري نقطه عزيمت محسوب شده و طرح نظريۀ اسـلام مبتنـي بـر همگرايـي عقـل و دين ، هماهنگي علم و ايمان ، هم خواني تعقل و تعبد و مانعۀ الجمع نبودن عقل قطعي و نـص و ظاهر قطعي را وظيفۀ معرفتـي- فکـري و دينـي – اجتمـاعي خـويش مـي دانسـتند و روش تعقلي روش حاکم و گفتمان مسلط بر انديشه و بينش استاد مطهري در ساحت دين شناسـي بـوده اسـت و عقـل را در تحليــل ، تفسـير، توصـيف و توصـيه ، تبيــين و تنقيـد آمـوزه هــا و گزاره هاي اسلامي و ره آورد بعثت نبوي و فراورده هاي وحياني به کار ميگرفت .
تبيين مسئله مسئله محوري نوشتار پيش روي اين است که در اسلام اصيل و ديدگاه شيعي و عقل اعتزالي عقل از چه موقعيت و منزلتـي برخـوردار بـوده و داراي چـه کارکردهـائي اسـت ؟و استاد شهيد مطهري با نگاه تاريخي و ديـدگاه عقلانـي خـويش پـه پاسـخي بـه ايـن پرسـش بنيادين داده اند؟ اسـتاد مطهـري هـم در فهـم درسـت و دقيـق ديـن و هـم هماهنـگ سـازي آموزه هاي ديني با نيازهاي زمان و اقتضائات دوران که تحت عنوان «اجتهاد» قرار مـيگيـرد براي «عقل » اصالت قائل شده و عامل اصلي فهم و هماهنگ سـازي ديـن و دوران را «عقـل » برشمرده اند و پويايي عقل را نيز در گرو حضـور انبيـاء و آزادسـازي عقـل از حجـاب هـا و موانع شناختي دانسته و در منزلت منيـع و جايگـاه رفيـع عقـل فرمـوده انـد: «اسـلام ، عقـل را محترم و او را پيامبر باطني خدا ميشمارد.