چکیده:
یکی از نظراتی که بیشتر بهواسطه کتاب «اقتصادنا»ی شهید صدر رواج یافت و ادعا بر آن بود که موجب پویایی و انعطاف بیشتر شریعت در مواجهه با مسائل نوپدید میشود همانا نظریه «منطقة الفراغ» است که البته مورد خوانشهای گوناگون و بعضاً ناهمساز نیز قرار گرفته است. پس از آن نظریه مذکور مورد توجه فقیهان دیگری همچون آیتالله شمسالدین و آیتالله سیستانی قرار گرفت. یکی از مسائلی که درباره این نظریه قابل توجه است پیوند و ارتباط آن با اهداف و مقاصد شریعت است که البته تاکنون (به حسب تتبع نگارندگان) هیچ پژوهش مستقلی به آن نپرداخته است. در این تحقیق پس از تبیین مسئله منطقة الفراغ به صورت تطبیقی میان سه محقق نامبرده، به بررسی ارتباط آن با اهداف و مقاصد شریعت از طریق بازخوانی برخی روایات و گزارشهای تاریخی موجود که کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند خواهیم پرداخت.
One of the ideas most popular through the book "Economics" by Shahid Sadr, which claimed to make the Shari'a more dynamic and flexible in dealing with new issues, is the "al-Faragh area" theory, which has been read by various Sometimes it is also incompatible. This theory has since attracted the attention of other jurists such as Ayatollah Shamsuddin and Ayatollah Sistani. One of the issues that is noteworthy about this theory is its connection with the purposes and purposes of the Shari'a, which so far has not (to the authors' knowledge) been independently researched. In this study, after explaining the issue of the al-Faragh region in a comparative manner between the three mentioned scholars, we will examine its relevance to the purposes and purposes of the Shari'a by recounting some of the lesser-known historical narratives and reports.
خلاصه ماشینی:
کاوشي نو در نقش يابي اهداف شريعت در منطقۀ الفراغ (با تکيه بر آراء شهيد صدر، آيت الله شمس الدين و آيت الله سيستاني) حسينعلي سعدي * تاريخ دريافت : ١٣٩٧/١١/١٩ حميدرضا تمدن ** تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/٠٥/٢٨ چکيده يکي از نظراتي که بيشتر به واسطه کتاب «اقتصادنا»ي شهيد صدر رواج يافت و ادعا بر آن بود که موجب پويايي و انعطاف بيشتر شريعت در مواجهه با مسائل نوپديد ميشود همانا نظريه «منطقۀ الفراغ » است که البته مورد خوانش هاي گوناگون و بعضا ناهمساز نيز قرار گرفته است .
در اين تحقيق پس از تبيين مسئله منطقۀ الفراغ به صورت تطبيقي ميان سه محقق نامبرده ، به بررسي ارتباط آن با اهداف و مقاصد شريعت از طريق بازخواني برخي روايات و گزارش هاي تاريخي موجود که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند خواهيم پرداخت .
حال آنکه به نظر آيت الله سيستاني اين موارد جزو احکام ولايي هستند، زيرا مواردش از شئوني است که در اختيار ولي امر قرار دارد (هاشمي، ١٣٩٦ق ، ص .
تمامي اين موارد از شئون ولايت است که به موجب آن ميتوان در اموال و نفوس ، بر اساس فراهم بودن مصالح ، تصرف کرد؛ مانند آنکه ماليات تصاعدي بر اموال ببندد يا زکات را در غير موارد منصوص جاري سازد مانند آنچه اميرالمؤمنين (ع ) درباره زکات اسب ، انجام داد گرچه فقيهان آن را حمل بر استحباب کرده اند، اما به نظر آيت الله سيستاني اين مورد جزو احکام ولايي است .
٥. منطقۀ الفراغ نزد شيخ محمدمهدي شمس الدين مرحوم شمس الدين نيز همچون شهيد صدر و آيت الله سيستاني قائل به وجود مناطق فراغ تشريعي است اما به نظر ميرسد که گستره اين مناطق را وسيع تر از ايشان ميداند.