چکیده:
جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، یکی از مهمترین کتابهای فقهی
ماست که فهم متن و روش به کار رفته در آن یکی از مطالب مهم و
اساسی در فرایند فقه آموزی و اجتهاد است.
جناب حجت الاسلام عندلیب از معدود کسانی است که در مباحث
روشی ورود کرده و در مورد کتاب جواهر نیز نوشتارهای متعصددی
دارد. با این اوصاف می کوشیم در این مجال برخی مباحث چون
آفتهای فقه، شهرت، امکان مخالفت با اصحاب،روش فهم حدیث. نحوه مواجهه با تقیه، نوع نگاه به کتب قدماء و ... را با ایشان به گفتگو
گذاشته و نظر صاحب جواهر را در این خصوص جویا شدهایم. البته
لازم به ذکر است که بسیاری از مطالب حاضر برای طلاب درس خارج
و حتی اساتید تازگی خاصی خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
شیخ انصاری هم خیلی از جاها با همان مفتاح الکرامه کـار را تمام می کند؛ ولی می شود این را به صاحب جواهر نسبت داد که فقه جدید به قول شما یا یکی از آفت های فقه این است که انسان خودش را از آراء پیشینیان جدا کند.
یعنی صاحب جواهر با فتوای مشهور درگیر نمیشود؟ نه اینکه درگیر نشود، خیلی از جاها ممکن است بالا و پـایین بکنـد، امـا اینکـه حرفی بزند که نتیجه اش چیزی باشد که لم یقل بـه احـد، یـا اکثرعلمـاء آن را نـه گفته اند؛ صاحب جواهر چنین کاری نمی کند؛ این را می گوینـد فقـه جدیـد.
البته این امر ارزیابی حرف صاحب جواهر است ، دیگر سبک شناسی نمی شود؛ ولی به لحاظ عقلی هیچ محال نیست شما یک چیزی را درک کنی کـه از اول کـم َترَک الاَولَ للآخَر درست است ؟!
گـاهی یـک دقت هایی در روایات به خرج می دهد که این دقت ها دقت های عرفی نیست ، خـلاف ارتکازات فقهی است ؛ اما صاحب جواهر خیلی کم دارد نمی گویم ندارد، کـم اسـت .
صاحب جواهر از این موارد، بیشتر دارد؛ ولی آنقدر زیاد نیست که ایشـان بیایـد تک تک روایات را بررسی کند بلکه اصل را گذاشته اند بر پذیرش روایـات کتـاب اربعه مگر اینکه بر ایشان ثابت شود، یک روایتی باید کنار زده شود، از جهت دیگر هم چون بحث شان فقهی است ، آن جهت را هم باید در نظر بگیرید که نمی خواهنـد خودشان را راحت کنند با اینکه اگر این روایت ضعیف السند است ؛ پس آن را کنار میگذاریم این روش به قول مرحوم نایینی، می شود «حرفة العاجز».