چکیده:
دعای ندبه یکی از دعاهای پرمحتوا و دارای مضامین عالیه در زمینه امامشناسی و ولایت است. این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی، به تبیین سیمای پیامبر اکرم و اهلبیت ایشان در دعای ندبه پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که دعای ندبه دارای نظم و ترتیب دقیقی است که با حمد و صلوات الهی شروع میشود، بعد از آن به موضوع انبیای الهی اشاره میشود و از ارسال رسولان یعنی از آدم تا خاتم سخن به میان میآید و پس از بیان نقش تاریخی انبیایی که از آنها نام میبرد، ما را متوجه نقش تاریخی حضرت محمد(ص) نموده و در همین راستا از جانشینی بلافصل حضرت علی(ع) و نیز جایگاه ویژه اهلبیت بحث میکند. دقت در مطالب والای این دعا ما را متوجه سرنوشت جامعة بیتوجه به جایگاه اهلبیت در طی کردن مسیر هدایت میکند.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش با شيوه توصيفي تحليلي، به تبيين سيماي پيامبر اکرم و اهل بيـت ايشـان در دعـاي ندبـه پرداخته و به اين نتيجه دست يافته است که دعاي ندبه داراي نظم و ترتيب دقيقي است که با حمد و صلوات الهي شروع مي شود، بعد از آن به موضوع انبياي الهي اشاره ميشود و از ارسـال رسـولان يعني از آدم تا خاتم سخن به ميان مي آيد و پس از بيان نقش تاريخي انبيايي که از آنها نام ميبـرد، ما را متوجه نقش تاريخي حضرت محمد(ص) نموده و در همين راستا از جانشيني بلافصـل حضـرت علي (ع) و نيز جايگاه ويژه اهل بيت بحث مـيکنـد.
اما بايد ديد که اهل بيت چه کساني هستند؟ آيه شريفه در شـأن رسـول خـدا و علي (ع) و فاطمه (س) و حسن و حسين (ع) نازل شده است و هيچ کس در اين فضيلت با آنان شـرکت نـدارد و روايات فراواني وارد شده که مؤيد آن است (طبرسي، ١٤٠١ق : ج١، ص١٤٨؛ مجلسي، ١٤٠٣ق : ج٣٥؛ حسکاني، بيتا: ج٢، ص٢٩)؛ گرچه در برخي روايات آيه را مربوط بـه همسـران پيـامبر(ص) مـيداننـد (سـيوطي، ١٤٠٤ق : ج٥، ص١٩٦)؛ اما آيه با وجود اين که در ميان آيات مربـوط بـه همسـران پيـامبر(ص) آمـده؛ شـامل حـال زنـان پيامبر(ص) نميشود؛ زيرا اولا: ضمير «کم » صحيح نيست به زنان ارجاع داده شود، دومـا: روايـات شـيعه و سني بر اين مسأله اذعان دارند، سوما: اهل بيت به کساني گفته مي شود کـه اتصـال نسـبي بـه شـخص داشته باشد و اگر زن را نيز اهل بيت گفته اند اتصال موقتي است و تا زماني که با شخص باشد اهل بيـت اوست (علوي طالقـاني، ١٣٧٠: ص١٠١) و اگر در آيه ٧٣ سورهي هود ساره از اهل بيت ابراهيم (ع) به شمار آمـده به اين دليل است که دختر عموي اوست (همان)؛ اما کلمه ي «أهل البيت » در عرف قرآن اسم خاص است که هر جا ذکر شود، منظور از آن، اين پـنج تـن هسـتند؛ يعنـي رسـول خـدا(ص) و علـي(ع) و فاطمـه و (س) حسنين (ع) و بر هيچ کـس ديگـر اطـلاق نمـيشـود، هـر چنـد کـه از خويشـاوندان و اقربـاي آن ايشـان باشد(طباطبايي، ١٤١٧ق : ج١٦، ص٣١٢).