چکیده:
نظر به اهمیت روستا و روستانشینی در ایران و آذربایجان شرقی،توجه به مسائل و لزوم برنامهریزی در فضاهای زیستی و مزروعی روستاها مشخص است.یکی از مسائل روستاها، سکونتگاههای آنها و امکانات زیستیشان است که اغلب توام با مشکلات و خطرات عدیده- ای است.موقعیت استقرار روستاها اغلب در معرض تهدید عوامل مختلف طبیعی و ژئومورفولوژی است که آسایش زیست را در مواردی از اهالی روستاها سلب میکند.در این بررسی که منطقه انتخابی بخش جنوب غربی شهرستان تبریز است،سعی شده مسائل محیطی و ژئومورفولوژی تعدادی از روستاهای آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گیرد. وضعیت توپوگرافی به عنوان بستر و پهنه استقرار و توسعه روستاهای مورد مطالعه دارای شرایط متفاتی است.تعدادی از آنها در بخش کوهستانی واقعاند که اغلب مسائل متفاوت از روستاهایی که در بخش جلگهای واقعاند،دارند.به منظور آشنایی با ویژگیهای کلی روستاها،مشخصات عمومی و جمعیتی و همینطور ویژگیهای توپوگرافی هریک از روستاها به تفکیک بررسی و اطلاعات مربوطه در جداولی تنظیم یافته است.مخاطرات محیطی و ژئومورفولوژی در خصوص سکونتگاههای روستایی منطقه در دو گروه درونزاد (اندوژنیک)و برونزاد(اگزوژنیک)مورد بررسی قرار گرفته است.منطقه مورد بررسی از نظر عوامل خطرآفرین فرایندهای درونی شامل زمینلرزه جزو منطقه با خطرات متوسط است. فرایندهای بیرونی مخاطرهآمیز شامل رخداد پدیدههای لغزش،ریزش زمین،سیلاب و اثرات خشکی محیط است.مواردی از این خطرات در تعدادی از روستاها به طور تفصیلی بررسی شده است.در پایان ویژگیهای عوامل مورفوژنز منفی و مثبت مربوط به روستاهای منطقه به تفکیک بررسی و اطلاعات حاصله در جدولی ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"برای توسعه این روستا و نظایر آن شده که در بخشهای بعدی به بررسی بیشتر آن پرداخته
آمایش منطقی روستا و توسعه روستایی است(3 ص 222)که بخشی از این اطلاعات از
طبیعی)در این واحدها کمتر بوده و امکان گسترش و توسعه روستایی بیشتر است؛لی این واحدهای توپوگرافی نیز مشکلاتی را از نظر توسعه امور روستایی به وجود میآورند خصوصا
بستر توسعه روستایی است و در مواردی از نظر به وجود آوردن ناپایداری دامنهای قابل توجه
است و از این نظر مناطق شیبدار حساس به مخاطرات محیطی هستند.
در جدول(2)مشخصات روستاهای منطقه مورد بررسی از نظر موقعیت مکانی آنها و
منطقه محسوب میشود که حیات تعدادی از روستاهای بخش کوهستان مرهون این جریان
نیز حاصل و عملکرد نیروهای بیرونی است که برآیند این نیروها در سطح زمین باعث ایجاد
شرایط منطقه از نظر خطر زمینلرزه قابل توجه است.
از نظر عوامل شیب و نوع مواد تشکیلدهنده بستر سکونتگاهها طوری است که خوشبختانه
تعداد محدودی از روستاها متاثر از این نوع مخاطره محیطی و ژئومورفولوژی هستند.
بنابراین با این توضیح و با توجه به ویژگیهای توپوگرافی منطقه مورد مطالعه،می-
توجه به این که اغلب روستاها دور از بستر رودخانه اصلی واقع شدهاند و در واقع خطر طغیان
مسیل و آبراههایی است که در بالادست این روستا به جریان اصلی منتهی میشود ولی به
روستای قاضی جهان نیز یکی دیگر از مجموعه روستاهای منطقه مورد مطالعه است که
اثرات ناشی از شرایط خشکی سالهای اخیر در این محدوده به حدی است که علاوه بر
توضیح این که مشخصات و ویژگیهای مورفولوژی روستاهای خالی از سکنه مورد بررسی قرار گرفته است."