چکیده:
سبک زندگی یکی از مهمترین اصطلاحات نشانهشناسی اجتماعی است که از راههای متعددی از جمله شناسایی و تحلیل عناصر صحنه ای موجود در متن، شامل طراحی و قاببندی صحنه و اشیا موجود در صحنه قابل بررسی است. هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت و بررسی نمودهای سبک زندگی در عناصر صحنه ای نمایشنامهی نگاهمان میکنند (۱۳۹۵) نوشتهی نغمه ثمینی است و بر این اساس ابتدا منابع نشانهشناختی عناصر صحنه ای موجود در متن را شناسایی کرده و سپس قابلیت نشانهشناختی هر یک از آنها را مورد مطالعه قرار میدهد. پرسش اساسی مقاله حاضر نمود یافتن سبکهای زندگی از طریق عناصر صحنه ای نمایشنامه ی نگاهمان میکنند و چگونگی فرایند دلالتگری آنها است. فرضیه ی اصلی مقاله حاضر این است که عناصر صحنه ای به کار گرفته شده در متن نمایشنامه ی نگاهمان میکنند در پرداخت و شناخت سبک زندگی هر یک از اشخاص نمایشنامه دارای کارکردی نشانهشناختی هستند و به لحاظ معنایی ساز و کاری دلالتگر دارند. روش انجام این پژوهش، روش توصیفی-تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و مبتنی بر مطالعات نظری و استفاده از مقالات است. چهارچوب نظری و رویکرد اصلی این مقاله، نشانهشناسی اجتماعی است و روش نشانهشناختی مورد نظر تیوون لیوون در آن مورد استفاده قرار گرفته است. یافتههای این مقاله نشان میدهد که سبک زندگی در عناصر صحنه ای این نمایشنامه نمود مییابد و به شیوههای گوناگون منجر به ساخت معنا در متن میشوند. مهم ترین دستاورد این مقاله، اثبات کارکرد عناصر صحنه ای در نمایش سبک زندگی اشخاص نمایشنامه است.
As one of the most common terms used in social semiotics, lifestyle can be studied in different ways, such as by identifying and analyzing the material signifiers present in the text. Seeking to analyze the presentations of lifestyle in the play Negaheman Mikonand (They Look at Us) by Naghmeh Samini, the present study first identifies the semiotic resources in the text, such as set design, set framing and set props, and then examines the semiotic potential of each of them. Thus, the main focus of this article is on the presentation of lifestyles through material signifiers in Negaheman Mikonand and the process of signification. The main assumption of this article is that the material signifiers used in Negaheman Mikonand have a semiotic function in developing and identifying the lifestyle of each character and semantically they have a signifying mechanism. This study is of the descriptive-analytical type and the data was collected using library research method through theoretical study. Adopting the semiotic approach developed by Theo van Leeuwen, the present article relies on social semiotics as its theoretical framework. The findings of the article indicate that lifestyle is presented through material signifiers in the play, resulting in the creation of meaning in the text in different ways. In set design, meaning is created through arrangements and interior design and the decorative elements used in them. In the framing of the set this occurs through rhyme/ contrast and segregation/separation in the framing and whether the framing is permanent or temporary, while in the set props, which include communicative tools, it comes about through the functions and limitations of these tools.
خلاصه ماشینی:
هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت و بررسی نمودهای سبک زندگی در عناصر صحنهای نمایشنامهی «نگاهمان میکنند» (١٣٩٥) وشتهی نغمه ثمینی است و بر این اساس ابتدا منابع نشانهشناختی عناصر صحنهای موجود در متن را شناسایی کرده و سپس قابلیت نشانهشناختی هر یک از آنها را مورد مطالعه قرارمیدهد.
فرضیهی اصلی مقاله حاضر این است که عناصر صحنهای بهکار گرفتهشده در متن نمایشنامهی «نگاهمان میکنند» در پرداخت و شناخت سبک زندگی هر یک از اشخاص نمایشنامه دارای کارکردی نشانهشناختی هستند و به لحاظ معنایی ساز و کاری دلالتگر دارند.
نمایشنامهی «نگاهمان میکنند» نوشتهی نغمه ثمینی با تمرکز بر واحدهای مختلف یک مجموعهی آپارتمانی مسکونی در شهر تهران، امکان بررسی نشانهشناختی سبک زندگی را در عناصر صحنهای نمایشنامه فراهم میکند و از این رو به عنوان مورد مطالعه در این مقاله انتخاب شدهاست.
تنها عنصر تزئینی خانه که در توصیف طراحی صحنه به آن اشاره شدهاست، شیشهی الکل حاوی جنین است که قرارگرفتن آن در میان وسائل تزئینی اتاقنشیمن که محل قرارگرفتن دستآوردهای فرهنگی ـ اجتماعی محسوب میشود، اهمیت بالای آن را در سبک زندگی ساکنین خانه نشان میدهد.
٣ـ٢ـ٤ـ ابزارهای ارتباطی از جمله اشیا توصیف شده در این صحنه، میتوان به تلفن همراه مانیا اشاره کرد که کارکردهایی مشابه با صحنهی قبل دارد اما تفاوت مهم در اینجا، استفادهی متفاوت از قابلیتهای نشانهشناختی کارکردهای این وسیله است؛ مانیا برخلاف نیما اطلاعات تلفن همراهش را آزادانه در اختیار ژاله قرارمیدهد و او را با تلفن همراهی که رمز آن گشوده شده در اتاقنشیمن تنها میگذارد و نیز برخلاف نازنین، رمزهای عبور مزدک به تمامی شبکههای اجتماعی و ابزارهای ارتباطیاش را میداند و بیهیچ مانعی، محتوایات آنها را تفتیش میکند.