چکیده:
جُنگ ها، از آن دست نُسخی هستند که به دلیل شمولشان بر اشعار متنوع، بسیار حائز اهمیتند. چنانکه می دانیم ذوق ادبی در هر عصری تغییر می کند و ممکن است اشعاری که در زمانی مقبول بوده، در ادوار دیگر، چندان مورد اقبال قرار نگیرد. طبیعتاً اینگونه اشعار که مورد پسندِ عصری نباشد، محکوم به فراموشی است. گاهی حتی نام شاعران هم به تدریج فراموش می شود. به نظر می رسد جُنگ ها جان پناه امنی برای اینگونه اشعار و شاعرانشان هستند. بنابراین با استفاده از اینگونه منابع می توان به نمونه هایی از اشعارِ شاعرانی دست یافت که دیوانشان استنساخ نشده و از میان رفته است و این خود برهانِ قاطعی بر اهمّیت جُنگ ها است. امّا علاوه بر این محاسن، جُنگ های خطّی اشکالاتی هم دارند که حاصل سهو کاتبان آن است که لازم است اصلاح شوند تا محقّقین و پژوهشگرانی که به آنها رجوع می کنند، دچار گمراهی نشوند. از جمله مواردی که ممکن است کاتب در آن دچار اشتباه شده باشد، می توان به انتساب اشعار اشاره کرد. چنانکه در جُنگ اسکندر میرزای تیموری نیز در چند مورد، اشعاری به غلط به نام شاعران دیگر آمده است که در این مقاله به آن پرداخته ایم. در مقاله حاضر، سعی کردیم که با مراجعه به کتب تذکره و دواوین شاعران، صحّت انتساب اشعار را در چهار بخش مورد بررسی قرار دهیم. 1) اشعاری که در جُنگ به نام دو نفر آمده است 2) دو مسمّطی که اجزای آن به نام یازده شاعر نقل شده است 3) اشعاری که سهواً با عبارت «و ایضاً له» به دیگران منسوب شده است 4) اشعاری که در منابع مختلف به نام شاعران دیگر آمده است. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند از برخی اشتباهات محقیقن، پیشگیری کند.
Anthologies are very important because of the variety of poems. As it is known, literary taste changes in every century, and poem that was popular at a time may not be much appreciated at another time. Certainly, these poems will be forgotten, and sometimes even the names of their poets are gradually forgotten. Anthology seems to be a safe place to preserve these poems and the names of their poets. Thus, by using them, one could find examples of poem from poets whose diwans have not been transcribed and have disappeared. This shows the importance of Anthologies. In addition to these advantages, manuscript anthologies have some drawbacks that need to be corrected so that researchers who refer to them do not go astray. Assigning of poem to a poet is of the things that an author may mistake. As in the book of Eskandar Mirza Timury, in a few cases, some poems mistakenly referred to other poets which we have discussed in this paper. In the present paper, we have examined the correctness of assigning poems in four sections. 1) Poems which is attributed to two different poets in the anthology 2) Two poems in the form of a MOSAMMAT whose components are quoted to eleven poets 3) poems mistakenly attributed to others by the phrase of "again from him" 4) Poems that have been attributed to other poets in various sources.
خلاصه ماشینی:
چنانکه درجنگ اسکندر ميرزايتيمورينيزدرچندمورد،اشعاريبه غلط به نام شاعران ديگرآمده است که دراين مقاله به آن پرداخته ايم .
آقايميرافضلينيزدرکتاب شاعران قديم کرمان ،بااطمينان به جنگ اسکندرميرزادچار اشتباه شده واين شعررابه نام اميرکرمانينقل کرده است (رک:ميرافضلي،١٣٨٦:٤١٥).
اين هجده مصرع به صورت کامل آمده ومصرع هاي ششم هربندباجوهرقرمزنوشته شده است .
نکته قابل ذکراينکه مامصرع ششم راکه درجنگ به جايآن نام شاعريديگرنوشته شده است ،به صورت يک خط تيره داخل قلاب آورده ايم وبااستفاده ازجنگ شماره ٧٥٥٣ مجلس ،آن رادرپاورقياصلاح کرديم .
ماهمچون مسمط پيشين که نقل کرديم ،مصرع ششم راکه درجنگ ،به جايآن نام شاعريديگر نوشته شده است به صورت يک خط تيره داخل قلاب آورده ايم وبااستفاده ازتذکره عرفات العاشقين وجنگ مجلس ،آن رادرپاورقياصلاح کرديم .
آقايميرافضلينيزبدون اشاره به آن منبع ،اين غزل رابااستنادبه همين جنگ اسکندرميرزايتيموريدرکتاب شاعران قديم کرمان ،به نام ميرکرمانينقل کرده اند(رک: ميرافضلي،١٣٨٦:٤٢٣).
همچنين غزل دهم ،متعلق به خاقانياست که درصفحه r٣٣١از همين جنگ ،به نام خاقانيوباتخلص اوآمده است ودرديوان خاقانينيزوجوددارد (ر.
ص v١٦٢:يک غزل به نام عايشه مقريه آمده است .
ص v١٦٦:يک قطعه به نام خواجه رشيد الدين آمده است .
٧ ص v١٤٦:يک قصيده به نام عبدالواسع جبلي آمده است .
مصحح اين کتاب معتقداست که اين قصيده ،بيشک ازاميرمعزياست ،زيرادربعضيازنسخ ديوان اميرمعزيموجوداست ويکيازابياتش راصاحب المعجم به نام اميرمعزيآورده است .
ص v٢٣٣:يک غزل به نام کمال الدين کاشيآمده است .
th Key Words: Manuscript – Anthology – Eskandar Mirza Timury – 9 Century – Poem Attributing 1 .