چکیده:
قانون خدمت نظام وظیفه از برنامههای دولت پهلوی بود که با واکنش اعتراضآمیز جامعه ایلی مواجه شد. ایل بویراحمد را میتوان ازجمله ایلاتی دانست که در مقابل این قانون مقاومت زیادی از خود بروز داد. از همین رو پژوهش حاضر تلاش دارد با رویکرد تاریخی و به روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که حکومت پهلوی با طراحی برنامه خدمت نظام وظیفه چه اهدافی را دنبال میکرد و جامعه ایلی و در رأس آن خوانین چرا به مقاومت در برابر آن پرداختند؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که جامعه ایلی همواره از کانونهای قدرت محلی محسوب میشدند و با هرگونه تغییری در ساختار سیاسی و اجتماعی هرم ایلی مخالف بودند. همچنین حکومت پهلوی جامعه ایلی را مظهر بسیاری از موانع تحقق همبستگی ملی و ساخت دولت ـ ملت میدانست که باید برچیده شود؛ بنابراین برنامه خدمت نظام وظیفه توأمان هم منجر به سلب قدرت جامعه ایلی میشد و هم افزایش قدرت دولت مرکزی را به همراه داشت. بیگانه دانستن حکومت از سوی توده مردم ایلاتی و رشوهگیری مجریان قانونِ مزبور، موجبات نفرت بیشتر از حکومت مرکزی را به همراه داشت.
The Civil Service Law was one of the plans of the Pahlavi government, which met with a protest reaction from the tribal community. One of the tribes that resisted this law was the Boyer-Ahmad tribe. These questions arise as to why the tribal community, led by the Khans, resisted. What were the goals of the Pahlavi government in designing the service plan of the conscription system? Findings show that tribal society has always been one of the centers of local power that opposed any change in the political and social structure of the tribal pyramid. The Pahlavi government also saw tribal society as a manifestation of many of the obstacles to national solidarity and nation-state building that must be removed. Thus, the conscription program resulted in both the removal of tribal society and an increase in the power of the central government. The alienation of the government by the masses of the tribal people and the bribery of the law enforcers caused more hatred towards the government. The research method in this article is based on the historical approach, interview and "descriptive-analytical" method.
خلاصه ماشینی:
از همین رو پژوهش حاضر تلاش دارد با رویکرد تاریخی و به روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که حکومت پهلوی با طراحی برنامه خدمت نظام وظیفه چه اهدافی را دنبال میکرد و جامعه ایلی و در رأس آن خوانین چرا به مقاومت در برابر آن پرداختند؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که جامعه ایلی همواره از کانونهای قدرت محلی محسوب میشدند و با هرگونه تغییری در ساختار سیاسی و اجتماعی هرم ایلی مخالف بودند.
پژوهش حاضر تلاش دارد تا به این پرسشها پاسخ دهد که حکومت با چه هدف و انگیزهای چنین سیاستی را در پیش گرفت و واکنش بویراحمدیها بهعنوان یک نمونه از جامعه ایلی در مقابل برنامه نظام اجباری چگونه بود؟ همچنین این قانون تا چه میزانی در شکلگیری منازعه و درگیری میان دولت مرکزی و بویراحمدیها تأثیرگذار بوده است؟ قانون نظام وظیفه گامی در جهت نوسازی ارتش دوره رضاشاه، دوره مدرن سازی دولتی و نهادسازی در ایران بود که زمینه فکری آن حداقل به روشنفکران دوره مشروطه برمیگشت.
آگاهی رهبران ایلات و طبقات سنتی از نتایج و پیامدهای خدمت نظام وظیفه که منجر به اضمحلال قدرت آنها میشد و از دیگر سو بسترهای لازم برای ادغام جامعه ایلی در جامعه ملی را فراهم میکرد، مخالفت و شورش مسلحانه آنها را به همراه داشت.
بویراحمدیها چون دیگر ایلات جنوب، یکی از خواستههای اصلی خود را معافیت از خدمت نظام اجباری مطرح میکردند (بیات، 1365: 59)؛ حکومت مرکزی که در پی ارتش مدرن و قدرتمند بود، هیچ اعتنایی نسبت به خواسته ایلات و عشایر در این خصوص نداشت (نقیب زاده، 1379: 198).