چکیده:
هدف پژوهش حاضر تعیین میزان استفاده نرم افزار های کتابخانه دیجیتالی ایران از ویژگیهای نظام خبره دربازیابی اطلاعات است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش ارزیابانه و با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته در چهار ویژگی نظام های خبره دربازیابی اطلاعات (شامل ابزارهای بازیابی اطلاعات، رابط کاربر، پایگاه های اطلاعاتی (دانش) و راهکارهای مورد استفاده برای راهنمایی بیشتر کاربران) و متشکل از 66 معیار صورت گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 5 نرمافزار کتابخانه دیجیتالی (پارس آذرخش، پیام مشرق، پروان پژوه، نوسا و پاپیروس) بود. وضعیت نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی مورد مطالعه از نظر ابزارهای بازیابی اطلاعات پایینتر از متوسط، در رابطه با پایگاه اطلاعاتی(دانش) متوسط و از نظر رابط کاربر بیش از متوسط بود. همچنین در رابطه با راهنمایی بیشتر کاربران نتایج نشان داد که تاکید بیشتر بر ویژگی های برگرفته از نرم افزارهای معمول در زمینه ارائه خدمات اطلاعاتی است و به مباحث تخصصی در این زمینه کمتر توجه شده است. آزمون فرضیه پژوهش نیز نشان داد که اختلاف معنیداری بین میزان بهرهگیری از ویژگیهای کلی نظام خبره و وضعیت فعلی نرم افزارهای کتابخانههای دیجیتالی ایران وجود دارد. این پژوهش همچنین ضمن تهیه سیاهه وارسی در زمینه موضوع پژوهش حاضر،این امکان را فراهم آورده است تا طراحان و برنامه نویسان نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی بتوانند ضمن برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت این عرصه، با معیارها و مولفه های موجود در این زمینه و درجه اهمیت هر یک از آنها بهتر آشنا شده و در طراحی و تولید آینده خود از آنها بهره گیرند.
The goal of this study is to evaluate expert system features in Iranian’s selected Digital Library software in context of information retrieval.
Methodology: This study was performed using evolutional method and whit a checklist. To gathering data, a checklist was prepared by 66 criteria based of the research dimensions (include Tools of information retrieval, Interface, Information database (Knowledge), and the strategies used for the more guidance of users). Furthermore, we took the opinion of LIS expert in necessity. The population in this study was 5 selected Iranian Digital Library software’s include Pars Azarakhsh, Simorgh, Papyrus, Payam and Parvan.
Finding: The status of the selected Digital library software’s investigated based on research dimensions. According to the studied criteria in research, the results showed that selected digital library software’s are lower than normal in matter of information recovery and information data base, but in the interface feature is higher than normal range. Also in the more guidance of user’s dimensions, result showed that the most emphasis is in common software features instead of specialized of them. Hypothesis test also showed that there is significant difference between features of the expert system software current status of digital libraries, in Iran.
Originality/Value: The research prepared a checklist for evaluation of Digital Library software’s in expert systems context. Also the funded results can be helpful for the software providers to resolve the weakness and reinforce the strengths of software’s.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر پژوهش هاي صورت گرفته در زمينۀ بازيابي اطلاعات ، پژوهش هـايي نيـز در زمينۀ رابط کاربر و طراحي آن صورت گرفته است که از آن جمله مـي تـوان بـه زره سـاز و ديگران ١٣٨٥؛ نبوي ١٣٨٥؛ انتظاريان و فتاحي ١٣٨٦؛ زوارقـي و فـرج پهلـو ١٣٨٨؛ محمـد 827 صالحي ١٣٨٨؛ محمد اسماعيل و کاظمي کوهبناني ١٣٨٩؛ کـوکبي و زراعـت کـار ١٣٨٩؛ درودي ١٣٨٩؛ نوروزي ١٣٩٠؛ غفاريان ١٣٩٠؛ آذري ١٣٩١؛ ;(٢٠٠٠ Zumer Hock &Vilar ;٢٠٠٥ ;٢٠٠٦ Ramayah ;٢٠٠٦ .
نتايج آزمون تي تک نمونه اي براي بررسي پرسش اول پژوهش (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به داده هاي جدول ٣، چون مقدار سطح معناداري در جدول آزمون t برابر بـا ٠/٩٣ مي باشد و اين مقدار از سطح معناداري ٠/٠٥ بزرگتر است ، مي توان نتيجه گرفت کـه وضعيت نرم افزارهاي کتابخانۀ ديجيتالي مورد مطالعه از نظر ابزارهاي بازيـابي اطلاعـات بـر اساس ويژگي هاي نظام خبره پايين تر از حد متوسط مي باشد.
بررسي وضعيت نرم افزارهاي کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه از نظر رابط کاربر بر اساس ويژگي هاي نظام هاي خبره (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به داده هاي جدول ٦، چون مقدار سطح معناداري در آزمـون t برابـر بـا ٠/٠١ مي باشد و اين مقدار از سطح معناداري ٠/٠٥ کوچک تر است ، مي تـوان نتيجـه گرفـت کـه وضـعيت نـرم افزارهـاي کتابخانـۀ ديجيتـالي مـورد مطالعـه از نظـر رابـط کـاربر بـر اسـاس ويژگي هاي نظام خبره بالاتر از حد متوسط مي باشد.