چکیده:
روایات امامیه در مسئلة عقد موقت با دختر باکرة رشیده، مضمون واحدی ندارند؛ گاهی ازدواج موقت با دختر باکره منع شده و گاه با شرایطی خاص تجویز شده است. در روایات جواز عقد موقت با باکره، گاهی در سوال راوی و گاه در بیان امام معصوم، 7 واژة «تمتع» با عناوینی همچون «التّمتّع من الابکار» و «التّمتّع بالابکار» به کار رفته است. بسیاری از فقها به پشتوانة ارتکاز فقهی، واژة تمتع در این روایات را به معنای اصطلاحی آن، یعنی نکاح موقت با دختر باکره معنا کرده و جواز چنین ازدواجی را نتیجه گرفتهاند؛ اما آیتالله شبیری زنجانی این واژه را بر معنای لغوی آن حمل کرده و این روایات را بیانگر جواز استمتاعات جنسی از دختر باکره در فاصلة بین عقد دائم و عروسی دانسته است. طبق معنای اخیر، این روایات هیچ ارتباطی با مسئلة جواز عقد موقت با باکره نخواهند داشت. با توجه به نبود دلیل محکم در سخنان فقها بر مدعایشان و نقد و بررسی نشدن دیدگاه اخیر، در این پژوهش سعی شده ضمن نقد این دیدگاه، با استناد به کثرت استعمال و اثبات انصراف، تحلیل متن روایات و بررسی قراین تاریخی، از دیدگاه مشهور دفاع و مفهوم «التّمتّع بالابکار» تبیین شود.
Imamiyeh’s narrations do not have an allied content on the issue of temporary marriage contract with an adolescent virgin maid; in some cases temporary marriage with an adolescent virgin maid is forbidden, whereas in other cases it is authorized with special conditions. In the narrations on the issue of the authorization of temporary marriage contract with an adolescent virgin maid- sometimes in the question of the narrator and sometimes in the expression of infallible Imams- the term gratification was used with titles such as "Al-Tamato 'min al-Abkar" _gratification from virginity _and "Al-Tamato' bel-Abkar". Many jurists, with the support of jurisprudential mutual consent, interpreted the term "gratification" in these narrations according to its idiomatic meaning, that is, temporary marriage with a virgin maid, therefore, came to the conclusion that such a marriage is authorized. However, Ayatollah Shobeyiri Zanjani interpreted this term based on its literal meaning and considered these narrations as expressing the permission of sexual gratification from a virgin girl in the interval between a permanent engagement and wedding. According to the latter meaning, these narrations are not related to the issue of permitting temporary marriage contract with a virgin maid. Due to the lack of strong reason in the interpretations of the jurists on their claims as well as the absence of criticism and review of the recent view, while criticizing this view, the study aims to defend the popular common view and explain the concept of "Al-Tamato' bel-Abkar" by referring to the frequency of its use and proving the omission; analyzing the text of the narrations and examining historical evidence.
خلاصه ماشینی:
ايـن پـژوهش بـا روش معهـود در استنباط هاي فقهي نگاشته شده و ميکوشد با بررسـي معنـاي لغـوي واژة «تمتـع » و همچنـين کاربردهاي آن در قرآن و روايات اين باب و برخي شواهد تـاريخي بـه ايـن پرسـش پاسـخ دهد که عبارت «التمتع بالأبکار» در اين روايات به چه معناست ؟ آيا بايـد تمتـع را بـه معنـاي اصطلاحي آن ، يعني عقد موقت با دختر بـاکرة رشـيده دانسـت يـا معنـاي لغـوي آن ، يعنـي استمتاعات جنسي از دختر باکره در دوران عقد دائم منظور است ؟ بررسي واژه «تمتع » تمتع از ريشۀ «متع » به معناي منفعت اسـت (ابـن فـارس ، ١٤٠٤ق ، ج ٥، ص ٢٩٣) و خـود ايـن واژه به معناي منفعت بردن ، برخوردار و بهره مند شدن است (ابن اثير، بيتـا، ج ٤، ص ٢٩٢) و به هر چيزي از مال دنيا که از آن بهره و لذت برده شـود، «متـاع » گفتـه مـيشـود (طريحـي، ١٤١٦ق ، ج ٤، ص ٣٨٩).
اين واژه و مشتقات آن در آيات بسياري از قرآن کـريم بـه معنـاي لغوي آن به کار رفته است ؛ مانند «قل متمتع بکفرکم مقليلا » (زمر: ٨)، «مفقمامل متمتعوا ف دمارکم مثلممثةم أميام » (هود: ٦٥) و «إذاا لم تمتعونم إل مقليلا » (احزاب : ١٦)؛ اما در خصوص آيـۀ (به تصویر صفحه رجوع شود) (نسا: ٢٤)، هم در روايات (حر عاملي ، ١٤٠٩ق ، ج ٢١، صص ٥، ِ ِ ٧ و ٩)، هم در کلام فقها (ابن ادريس ، ١٤١٠ق ، ج ٢، ص ٦١٩/ نجفي، بيتـا، ج ٣٠، ص ١٦٤) و هم در سخنان مفسران شيعه (مقاتل بن سليمان ، ١٤٢٣ق ، ج ١، ص ٣٦٧/ شيخ طوسي ، بي تـا، ج ٣، ص ١٦٥/ طباطبايي، ١٤١٧ق ، ج ٤، ص ٢٧٢) و اهل سـنت (طبـري، ١٤١٢ق ، ج ٥، ص ٩/ جصاص ، ١٤٠٥ق ، ج ٣، ص ٩٤) مقصود از «استمتاع » خصوص عقد موقت و متعه است .