چکیده:
تقی زاده ازرهبران مشروطیت ایران و ازرجال سیاسی ، علمی بحث انگیزودرعین حال ازناشناخته ترین بازیگران سیاسی تاریخ معاصر است.او در زمره کسانی است که جمعی به شدت موافق و جمعی به غایت مخالف دارد و هر یک نیز برای اثبات نظرات خود دلایلی ارایه می کنند. یکی از کسانی که بیشترین نقد و توهین را در نوشته های خود برایشان وارد کرده است مرحوم آدمیت است. او نه تنها تقی زاده را در آثارش سخت مورد حمله قرار داده است بلکه هر کس را که به نوعی درصدد دفاع و تعریف و تمجید از او برآمده باشد. از ایرج افشار گرفته تا مینوی و از خانم لمبتون گرفته تا نیکی کدی. ما در این تحقیق به دنبال آن هستیم که دیدگاه های آدمیت درباره تقی زاده را مورد بررسی قرار دهیم و علل و نادرستی آن باز شناسیم. در تاریخ نگاری معاصردر حق تقی زاده ناروایی هایی صورت گرفته است .شاید اینک زمان آن فرارسیده باشد که رها از حب وبغض شخصی ، پست وبلند کارنامه سیاسی او بدون پیش داوری و توطیه پنداری مرسوم وطنی مورد نقد وبررسی قرار گیرد.دراین تحقیق از روش کتابخانه ای، استفاده از آرشیو اسناد و مجلات ، کتابهای آدمیت و تقی زاده و مقالات مختلف ایرانی، خارجی و صورت مذاکرات مجلس استفاده شده است .
Hassan Taghizade is a leader of Iran constitutional Revolution and also he is a political cultural and scientific person , he is so controversial and the most unknown political actor in Iran contemporary history. He was a person who had a lot of fan and also a lot of against and both of these groups had their reasons and their opinions . Fereydoon Adamiyat was one of the person who had a lot of criticism and insult about him in his writings . He not only criticized Taghizade severally in his writings but also he criticized and insulted everyone who protected and complimented and made him the most important person in constitutional Revolution . As far as Iraj Afshar and Mojtaba Minavi to Mrs . Lambton and Niki Kedi. In this research we follow the investigations of Adamiyat's opinions about Taghizade and understand its reasons sif they're true or false. Printed sources in libraries, documents and magazines archives, books written by Admit and Taghizadeh , different Iranian and foreign articles and the parliament’s minutes of meeting have been used to conduct the present research.
خلاصه ماشینی:
فريدون آدميت ، تقي زاده ، اتابک ، انقلاب مشروطيت ايران ، مجلس اول ودوم مقدمه : تقي زاده از جمله شخصيت هاي تاريخي معاصر است که همواره بحث و گفتگوهاي جنجالي حول محور آثار و افکار و اعمال وي فراوان بوده است .
در اين تحقيق از روش کتابخانه اي ، استفاده از آرشيو اسناد و مجلات ، کتابهاي آدميت و تقي زاده و مقالات مختلف و صورت مذاکرات مجلس استفاده شده است .
يکي از موارد مولف در نقل از آرشيو خصوصي پدر داستان پليسي ، برنامه سوء قصد و قتل عباسقلي خان آدميت در سفر به قفقاز است که تقي زاده و ملک المتکلمين و تعدادي ديگري از مجاهدين در تدارک آن بودند.
او مي نويسد : " شرح کشتن اتابک را دو ماخذ اصلي باز مي نمايد اول ، سرگذشت شخصي حيدرخان که ماهيت اين قتل سياسي را از مرحله تصميم گيري و مقدمات تا اجراي آن نقشه ، صادقانه بيان مي کند دوم ، خاطرات ميرزا فضلعلي آقا نماينده آذربايجان که شرح قصه را آنطور که وقوع يافته همان زمان ثبت نموده است .
" 26 جواد شيخ الاسلامي مي نويسد : " پس از نوشتن مقاله اول در مجله سخن ١٣٤٤ش درباره قتل اتابک و اشاره به فعاليت هاي سري تقي زاده در يکي ازانجمن هاي مخفي تهران ...
" 50 تقي زاده راجع به نوشته هاي کتاب " فکر آزادي" آدميت مي گويد " راجع به ادوار قبل از مشروطيت مفيد و داراي اطلاعات خوبي است .