چکیده:
بررسی مولفههای تاثیرگذار بر قدرت یک کشور نشاندهنده تاثیر عوامل ژئوپلیتیکی بر جایگاه آن کشور در نظام قدرت منطقهای است. بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران جایگاه مهمی در نظام قدرت غرب آسیا دارد. در کنار لزوم توجه به مزیتهای ژئوپلیتیکی، ارتقای جایگاه ایران در نظام قدرت منطقهای، مستلزم شناسایی خطرات ژئوپلیتیکی است که با آن مواجه خواهد بود. هدف پژوهش، روندپژوهی خطرات ژئوپلیتیکی پیشروی جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا در افق 1404 با رویکرد آیندهپژوهانه و با استفاده از روش تحلیل روند است. مطابق با یافتههای پژوهش، افزایش تنش میان ایران و عربستان، افزایش تقابل آمریکا و ایران، تشدید رقابتهای مذهبی و قومی، توسعهطلبی رژیم صهیونیستی، کاهش سطح همگرایی در منطقه، ترویج ایرانهراسی و شیعههراسی، افزایش قدرت بنیادگرایان سلفی، افزایش رقابتهای تسلیحاتی، گسترش بحران در منابع، افزایش دولتهای ناکامیاب و مداخلهگرایی قدرتهای فرامنطقهای، از مهمترین خطرات ژئوپلیتیکی تاثیرگذار بر آینده جایگاه ایران در غرب آسیا در افق 1404 است.
عند دراسه المکونات الموثره فی قوه ایه دوله یمکن التعرف علی تاثیر عوامل الجغرافیه السیاسیه (الجیوبولوتیکیه) فی مکانه تلک الدوله فی نظام القوه الاقلیمیه. وعلی هذا الاساس، فان للجمهوریه الاسلامیه فی ایران مکانه مهمه فی نظام القوه لمنطقه غرب اسیا. الی جانب ضروره الاهتمام بالمزایا الجغرافیه السیاسیه، یتطلب النهوض بمکانه ایران فی نظام القوه الاقلیمیه، التعرف علی المخاطر الجغرافیه السیاسیه التی ستواجهها. هدف هذا البحث هو استشراف المخاطر الجغرافیه السیاسیه التی ستواجه الجمهوریه الاسلامیه فی ایران فی منطقه غرب اسیا فی افق عام 2025م بمنهجیه الدراسه المستقبلیه وبالاستعانه باسلوب تحلیل المجریات. وفقا للمعطیات التی توصل الیها البحث فان توتر العلاقات بین ایران والعربیه السعودیه، وازدیاد حده المواجهه بین امریکا وایران، وتفاقم التنافس الدینی والقومی، والنزعه التوسعیه للکیان الصهیونی، وتدنی مستویات التقارب فی المنطقه، واشاعه مقوله التخویف من ایران ومن التشیع، وزیاده قوه الاصولیین السلفیین، وتاجیج سباق التسلح، واتساع ازمه الموارد، وزیاده عدد الدول الفاشله وتدخل قوی من خارج المنطقه، من اهم المخاطر الجغرافیه والسیاسیه الموثره علی مستقبل مکانه ایران فی غرب اسیا فی افق عام 2025م.
The study of the components affecting the power of a country shows
the effect of geopolitical factors on the position of that country in the
regional power system. Accordingly, the Islamic Republic of Iran
has an important place in the power system ofWest Asia. In addition
to the need to pay attention to geopolitical advantages, the promotion
of Iran's position in the regional power system requires the
identification of the geopolitical risks that it will face. The purpose
of this study is to research the geopolitical risks of the Islamic
Republic of Iran in West Asia on the horizon of 1404 with a
futuristic approach and using the trend analysis method. According
to the research findings, increasing tensions between Iran and Saudi
Arabia, increasing US-Iranian confrontation, intensifying religious
and ethnic rivalries, Zionist expansionist state, reducing convergence
in the region, promoting Iranophobia and Shiismophoia, increasing
the power of Salafi fundamentalists, increasing arms race, crisis
spread in the sources, the rise of failed governments and the
interventionism of supra-regional powers are among the most
important geopolitical risks affecting the future of Iran's position in
West Asia on the horizon of 1404.
خلاصه ماشینی:
مطابق با يافتههاي پژوهش، افزايش تنش ميان ايران و عربستان، افزايش تقابل آمريکا و ايران، تشديد رقابتهاي مذهبي و قومي، توسعهطلبي رژيم صهيونيستي، کاهش سطح همگرايي در منطقه، ترويج ايرانهراسي و شيعههراسي، افزايش قدرت بنيادگرايان سلفي، افزايش رقابتهاي تسليحاتي، گسترش بحران در منابع، افزايش دولتهاي ناکامياب و مداخلهگرايي قدرتهاي فرامنطقهاي، از مهمترين خطرات ژئوپليتيکي تأثيرگذار بر آينده جايگاه ايران در غرب آسيا در افق 1404 است.
بنابراين هدف اصلي پژوهش روندپژوهي خطرات ژئوپليتيكي تأثيرگذار بر جمهوري اسلامي ايران در غرب آسيا است و بررسي ميزان تأثيرگذاري هريك از اين عوامل بر كشور ميتواند موضوع پژوهشهاي مستقل ديگري قرار گيرد.
مطابق با يافتههاي پژوهش افزايش تنش ميان ايران و عربستان، افزايش تقابل منافع آمريكا و ايران، تشديد رقابتهاي مذهبي و قومي، توسعهطلبي رژيم صهيونيستي، كاهش سطح همگرايي در منطقه، ترويج ايرانهراسي و شيعههراسي، افزايش قدرت بنيادگرايان سلفي، افزايش رقابتهاي تسليحاتي، گسترش بحران در منابع، افزايش دولتهاي ناكامياب و مداخلهگرايي قدرتهاي فرامنطقهاي، از موارد مهم خطرات ژئوپليتيكي تأثيرگذار بر آينده جايگاه جمهوري اسلامي ايران در غرب آسيا در افق 2025 خواهد بود.
(طالبي آراني و زرين نرگس، 1396: 79) مطابق با آمار سال 2019، براساس «شاخص دولتهاي شكننده» 1 يمن در فهرست شكنندهترين كشور قرار دارد (Broom, 2019)، سوريه و يمن بهعنوان كشورهاي «هشدار بسيار بالا» و عراق بهعنوان «هشدار بالا» ردهبندي شدهاند (the Middle East & North Africa Landscape, 2019: 9) نكته مهم درباره دولتهاي ناكامياب اين است كه يك معضل صرفاً محلي نيست بلكه آثار و پيامدهاي منطقهاي دارد، بنابراين، يك تهديد جدي براي غرب آسيا است.