چکیده:
فهرست توصیفی ـ گزارشی حاضر، بیستودو نسخه از مهمترین یا
رایجترین درسنامههای ادبی و تحقیقی را میشناساند. در انتخاب آثار به
چند نکته توجه شده است: نخست آنکه مطالعه آنها برای طلاب علوم دینی
و محققان حوزوی مفید بوده، قلم آنان را در تألیفات علمی قوت بخشد.
دیگر آنکه جامع و آسانیاب باشد. گمان نگارنده آن است که مطالعه
هیچیک از این آثار، ما را از مطالعه آثار مشابه آن بینیاز نمیکند. بدین رو باید
ضمن گزینش بهترین آنها، هماره به سایر آثار مشابه سرزد و هر از گاه یکی از
آنها را به مطالعه گرفت.
در گزارش و معرفی آثار، سعی بر آن بوده است که نخست مهمترین
دغدغهها و انگیزههای تألیف اثر در یک بند مجزا نقل شود. سپس گزیدهای
نمایهوار از اهم مطالب کتاب فهرست گردد. جای این تأکید هست که مطالعه
اینگونه آثار بر هر نویسندهای که در اندیشه بهینه سازی آثار و تألیفات خود
است، لازم و اجتنابناپذیر است.
خلاصه ماشینی:
"گفتار نخست کتاب ابتدا به بررسی نویسنده و نقش او در جامعه میپردازد و سپس مشخصات یک نوشته خوب را از حیث سبک نگارش و آیین درست نویسی چنین بر میشمارد: سادهنویسی، عفت قلم و پاکی فکر، وحدت موضوع، استفاده بجا ومناسب از صنایع ادبی و آرایههای کلام، نقل صحیح و به موقع سخن دیگران، اختصار، پرهیز از مقدمهچینی و قلم فرسایی بیمورد و بیارتباط، پرهیز از واژههای دشوار و بیگانه، املای صحیح کلمات، قواعد نشانهگذاری، خوانا بودن خط، نظم و ترتیب و نظافت، آوردن هر یک از انواع مطالب در یک بند جدا و مستقل، موزون بودن و توجه به مخاطب.
از آنجا که این کتاب به سفارش سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) تهیه شده، پارهای از ویژگیهای یک متن درسی نیز در آن لحاظ گشته است؛ از جمله اینکه ذیل هر مبحث و برای آشنایی بیشتر و رساتر شدن مفهوم، شواهدی مناسب و شیوا از نثر دلنشین فارسی گنجانده شده است.
این کتاب در دو دفتر پدید آمده است: دفتر نخست آن با نام «نگارش» در چهار فصل تنظیم گشته است: فصل نخست این دفتر به بررسی کلیات میپردازد و در آن به موارد ذیل اشاره میشود: نیاز همگان به نوشتن، علت دشواری نوشتن نسبت به گفتن، انواع نوشتهها ـ از جمله خاطرات، نامه به دوستان و نزدیکان، سفرنامه، مقاله تحقیقی، بررسی و نقد و نوشتههای مطبوعاتی ـ، نوشته محصول تجربه و معلومات و تحقیق، محدودیتهای کار نگارش، فن مطالعه، نویسندگی نوعی معماری و مرجعشناسی."