چکیده:
آنچه موضوع این پژوهش است» بررسی و تعیین کیفیّت کاربرد شگردهای علوم معانی» بیان
و بدیع و نقد آنها در اثری نویافته از فتح الّه عارف» شاعر قرن دهم و شاهنامه چی دربار سلیمان
قانونی است. از ویژگیهایی که یک اثر ادبی را از دیگر آثار متمایز میکند» نوع بهرهگیری از
سازههای بلاغی است که توسّط نویسنده به شکلهای گوناگون به تصویر کشیده میشود. با توجّه
به نوع حماسی این منظومه» عارف میکوشد شعرش را از سرودههای دیگر شاعران بویژه شاهنامة
فردوسی ممتاز و یا اثری همتراز آن خلق کند. در مباحث بلاغی گاه با توفیق همراه بوده و گاه به
درازدامنی انجامیده است. برجستهترین شگردهای بلاغی عارف در این اثرء بیان حستی در توصیف
صحنهها و انتخاب مشبذبه از فضایی متفاوت است. عارف در یک بیت ضمن طرح عبارات کنایی،
به شکل غیرمنتظرهای از دیگر ویژگی ممدوح و موصوف پرده برمی دارد. بیان همراه با تحکّم و
استفهام در چکید براعت استهلال, از شگردهای بارز و موفّق اوست.
خلاصه ماشینی:
«کیفیت هنری سازههای بلاغی، در اثری نویافته از فتحالله عارف» محمّدرضا امیرخانی دهبالایی 1 و احمدرضا یلمهها 2 چکیده آنچه موضوع این پژوهش است، بررسی و تعیین کیفیّت کاربرد شگردهای علوم معانی، بیان و بدیع و نقد آنها در اثری نویافته از فتح الله عارف، شاعر قرن دهم و شاهنامهچی دربار سلیمان قانونی است.
فردوسی در داستان بیژن و منیژه با مهارت ویژۀ خود، مخاطب را برای دیدن و تأمّل دربارۀ (گور)، چنین وا میدارد: برآمد یکی گور زان مرغزاربه کردار گلگون گودرز مویچو سیمش دو پا وچو پولاد سُمبه گردن چو شیر و به رفتن چو باد کزان خوبتر کس نبیند نگارچو خنگ شباهنگ فرهاد رویچو شبرنگ بیژن سر و گوش و دمتو گفتی که از رخش دارد نژاد (فردوسی، ۱۳۸۹: ۷۶۳) نکته قابل ذکر این است که عارف در وصف به آثار پیش از خود نظر داشته و سعی کرده است تا برتری خود را بویژه نسبت به شاهنامۀ فردوسی نشان دهد.
عطّار نیز در منطق الطّیر در داستان «کبک» در گفتگوی بین «کبک» و «هدهد»، از نگین و انگشتری نام میبرد اما با برداشتی کاملاً متفاوت: نه چو گوهر هیچ گوهر یافتم نه ز گوهر گوهری تر یافتم (عطّار، 1377: 169) در پایان از زبان «هدهد» به نتیجهگیری میپردازد که باید در پی گوهری بود نه گوهر: هر که را بوییست او رنگی نخواست زانک مرد گوهری سنگی نخواست (همان) 3-2-1- تضمین آوردن آیه، حدیث یا سخن مشهور میان کلام است یا این که شاعر بیت یا مصراعی را از شاعری دیگر در شعر خود ذکر کند.