خلاصه ماشینی:
آئین زروان که از بطن دین زرتشت درآمد و بینش فلسفی متفاوتی پیشه کرد، نگاه خاصی به مزدا و اهریمن دارد و بر خلاف نگاه زرتشتی که آنها را دو رقیب و دشمن جدا از هم میداند که مستقلاً به وجود آمدند، در اندیشۀ زروانی این دو نیرو برادران دوقلویی هستند که از پدر واحدی به اسم زروان (زمان) پدید آمدهاند و نسبت به هم حق آب و گل دارند.
آنچه از این نگاه هستیشناسانه برمیآید این است که دست تقدیر بر سر ماست و نیک و بد، رنج و آرامش، روشنی و تاریکی، همنشین و همبستهاند و در همان حال که خصلت بشر امید ورزیدن و رفتن به سوی روشنائی و جستجوی لذت و آرامش است، آدمی نمیتواند جایگاه و نقش نیروهای اهریمنی و تاریکی را در جدال تمامنشدنی دو برادر توأمان یکسره نادیده بگیرد.
موسیقی فیلم نیز که شاهکاری از زندهیاد بابک بیات است و با خصلت زروانیاش همزمان طعم مرگ و زندگی، عزا و سرور دارد، اوج میگیرد و هستی به آغاز آفرینش که کائوس و بیشکلی بود (به تصویر صفحه رجوع شود)برمیگردد.
جاودانگی با طبیعت درخت و گیاه ارتباط داشته و فیلم «مسافران» با انعکاس طبیعت در آینه است که سفر را به سوی مرگ و رستاخیز پس از آن شروع میکند.
در مسافران همه چیز از دریائی که آسمانش در مه رقیق صبحگاهی با آن یکی شده، از همهمۀ تسکیندهندۀ موج، از نغمۀ مرغان دریا، از زمین و از درخت آغاز میشود تا آینهای که این جلوههای ناب طبیعت را با روح آدمیان و گذشتۀ آنان پیوند میدهد و نخستین بار آن را روی سبزهزار در حالی که آسمان در آن انعکاس یافته میبینیم، چند صباحی در تیرگیها از کف برود و سرانجام به نیروی امید و ایمان، در سپیدی خیرهکنندۀ جامۀ یک عروس، به میان ما بازگردد.