چکیده:
مسئولیت اخلاقی در قبال انسانهای دیگر از جمله مسائل اساسی است که مکاتب و فیلسوفان اخلاقی به آن پرداختهاند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر دیدگاه کانت، در پی پاسخدادن به این پرسشهاست: مفهوم مسئولیت اخلاقی چیست؟ از منظر وظیفهگرایان، دیگران در روابط و مسئولیتهای اخلاقی چه جایگاهی دارند؟ و عامل اخلاقی چرا در قبال دیگران مسئولیت اخلاقی دارد؟ وظیفهگرایی با تأکید بر مسئله شایستگی و استحقاق عامل اخلاقی به نقش حُسن فاعلی در کنار حُسن فعلی، بر نقش وظایف اخلاقی اهمیت میدهد. در یک منظر کلی، وظیفهگرایی در مقایسه با نظریههای اخلاقی، رویکرد منسجمتری به مفهوم مسئولیت اخلاقی دارد و مسائلی مانند استحقاق، اختیار، عقلگرایی، کرامت و شایستگی را در این مسئله لحاظ میکند. کانت در نظریۀ اخلاقیاش، به بسیاری از اشکالات وظیفهگرایی از جمله عقلگرایی و نخبهگرایی توجه دارد، اما بهدنبال این است که اخلاق را از احساس و تجربه و حکمت مردمپسند به بنیاد عقلانی برساند و بر این اساس، مسئولیت اخلاقی را بر پایۀ سزاواری و شایستگی ترسیم کند.
Moral responsibility to other human beings is one of the fundamental issues addressed by moral schools and philosophers. The present study, using a descriptive-analytical method based on Kant's view, addresses the question of what is the concept of moral responsibility and from the perspective of conscientious objectors, what is the position of others in moral relations and responsibilities and why the moral agent has moral responsibility to others. Based on the explanations and evaluations, it became clear that conscientiousness, unlike other theories, has a more coherent approach to the concept of moral responsibility. Conscientiousness emphasizes the role of actual goodness along with the present goodness on the role of moral duties by emphasizing the issue of merit, competence and merit of the moral agent. In a general sense, conscientiousness has a more coherent approach to the concept of moral responsibility than moral theories, and considers issues such as entitlement, authority, rationalism, dignity, and merit. In his moral theory, Kant addresses many forms of conscientiousness, including rationalism and elitism in the field of ethics, but he seeks to bring ethics from popular sentiment, experience, and wisdom to the rational foundation, and accordingly to responsibility. Draw a morality based on merit and merit.
خلاصه ماشینی:
کانت بهدنبال حل این مسئله بود که در جهانی که تابع قوانین طبیعی علت و معلول است، چگونه میتوان فاعلهای اخلاقی را در قبال اعمالشان مسئول دانست؛ زیرا اگر فعل انسان معلول قانون طبیعت است، چگونه میتوان افراد را اخلاقاً مسئول دانست؟ پاسخ کانت در نقد عقل محض مبتنی بر تمایز میان «عالم حس یا طبیعی یا تجربی» و «عالم متعقل یا معقول» است (نک: کانت، 1394الف).
حال این پرسش مطرح میشود که آیا انسان صرفاً در ارادۀ نیک، آزاد و مختار است و مسئولیت دارد و در ارادۀ اخلاقاً بد، مجبور است و مسئولیتی ندارد؟ به عبارت دیگر، آیا تنها ارادۀ اخلاقاً نیک، آزاد است و اراده اخلاقاً بد، مجبور و ضروری است و عامل، مسئولیتی در آن ندارد؟ پاسخ کانت این است که دانستن قوانین اخلاقی، اذعان به امر مطلق است، نه بالضروره اطاعت از آن؛ زیرا ممکن است قانون اخلاقی را بدانیم، ولی تمایلات مانع عمل شود.
در تکلیف اخلاقی که مربوط به ارادۀ خیر است، نمیتوان گفت انسان ملزم و مکلف است که دیگران را دوست داشته باشد؛ زیرا کسی که دیگری را دوست بدارد، خیرخواه اوست - بدون اینکه در قبال او تکلیف و مسئولیتی داشته باشد - اما خیرخواهی ناشی از تکلیف، و الزام بیشتر برخاسته از اصول فاهمه است؛ برای مثال، انسان ممکن است بر اساس عشق، به همسر خود نیکی کند، اما جایی که این محبت وجود نداشته باشد، انسان باید بر اساس تکلیف نیکی کند.