چکیده:
در سالهای اخیر تقابل آمریکا و چین شکل نمایانتری به خود گرفته است؛ بهطوریکه دو کشور در مناطق مختلف جهان و در عرصههای گوناگون سیاسی، ژئوپلیتیک، اقتصادی و امنیتی با یکدیگر مواجه هستند. یکی از عرصههای تقابل آمریکا و چین، ابتکار کمربند و راه چین است که اجرای آن چین را به قدرتی برتر در خشکی تبدیل خواهد کرد. این پژوهش به دنبال بررسی نقش ایران در تقابل آمریکا و چین بوده و پرداختن به این موضوع از آن جهت اهمیت داشته است که ایران بخشی از مسیر ابتکار کمربند و راه است و مناسبات هر دو طرف تقابل یعنی آمریکا و چین با ایران از جهاتی منحصربهفرد است: آمریکا در تقابل با ایران و چین در تعامل با ایران. پرسش اصلی پژوهش عبارت بوده است از اینکه «نقش ایران در تقابل آمریکا و چین ذیل ابتکار کمربند و راه چیست؟» این پژوهش با استفاده از دادههای اسنادی - کتابخانهای و مصاحبه نخبگانی غیرساختمند و با رویکردی توصیفی - تحلیلی انجام شده و فرایند دستیابی به پاسخی برای پرسش اصلی، از طریق تبیین تقابل آمریکا و چین و سپس بررسی همراهی یا عدم همراهی ایران با طرفهای تقابل بوده است. دستاورد این پژوهش، تبیین نقش و تأثیر ایران در تقابل آمریکا و چین در ابتکار کمربند و راه بوده و در پایان نتیجهگیری شده است که حضور ایران بهعنوان عاملی موازنهساز باعث سنگینی کفه تقابل به سود چین خواهد بود.
The US-China confrontation has become more visible in recent years. So that the two countries face each other in different regions of the world and in different areas of politics, geopolitics, economy and security. One area of confrontation between the United States and China is the China Belt and Road Initiative, the implementation of which will make China a superior power on land. In this study, we seek to examine Iran's role in confronting the United States and China. The importance of addressing this issue is that Iran is part of the Belt and Road Initiative, and the relationship between the two sides, the United States and China, with Iran is unique in that the United States confronts Iran and China interacts with Iran. The main question of the research is what is the role of Iran in the confrontation between the United States and China under the belt and way initiative? The process of obtaining the answer to the main question has been through expressing the confrontation between the United States and China and then examining whether or not Iran accompanies the parties to the conflict. The result of this study is to explain the role and influence of Iran in the confrontation between the United States and China in the Belt and Road Initiative, and the conclusion that the presence or absence of Iran in this plan will affect the confrontation between the United States and China.
خلاصه ماشینی:
واژههای کلیدی: ابتکار کمربند و راه، ایران، آمریکا، چین، ژئوپلیتیک تاریخ دریافت: 18/01/1400 تاریخ بازبینی: 12/03/1400 تاریخ پذیرش: 06/06/1400 فصلنامه روابط خارجی، سال 13، شماره 2، تابستان 1400، صص 209-231 مقدمه قدرتگیری و خیزش چین در سالهای اخیر و طرحهای بلندپروازانهاش برای تثبیت قدرت جهانی موجب به خطر افتادن منافع آمریکا در بسیاری از مناطق جهان و نگرانی این کشور شده است.
ایران بخشی از مسیر ابتکار کمربند و راه چین است و عدم نقشآفرینی و جایابی در این طرح باعث میشود، از ظرفیت ایجادشده برای توسعه و رشد کشور استفاده نشود.
تفاوت «ابتکار کمربند و راه» چین با «طرح راه ابریشم جدید» 1 آمریکا در سال 2011 کلینتون، وزیر امور خارجه اسبق آمریکا درباره مزایای تعاملات اقتصادی آسیای مرکزی از جمله کشورهای افغانستان و پاکستان، با کشورهای New Silk Road جنوب شرق آسیا به این نکته اشاره کرد که افزایش تعاملات اقتصادی کشورهای آسیای مرکزی با دیگر کشورهای آسیایی، بهویژه کشورهای شرق آسیا میتواند باعث دستیابی به توسعه پایدار در این کشورها شود (Clinton, 2011).
مسیرهای دیگر در طرح کمربند و جاده هیچکدام بهاندازه ایران آمادگی لازم برای ایجاد کریدور تجاری به این دو کشور را ندارند؛ و دوم اینکه دور زدن بازار ایران چین را از منافع تجاری آن بینصیب میکند و حتی ممکن است در موضعگیری سیاسی ایران نسبت به همکاری با غرب نیز اثرگذار باشد.