چکیده:
زمینه و هدف: یکی از شاعران پارسی گوی، که تاکنون ناشناخته مانده است، محمّدحسین آشوب مازندرانی است. هدف اصلی این پژوهش آن است تا ضمن تامّل در ویژگیهای کلیات آشوب، شگردهای بیانی و ادبی اثر بررسی گردد و در پایان به این سوال اصلی پژوهش «سبک ادبی و شیوه های خاص آشوب در چه مواردی خلاصه میشود؟» پاسخ داده شود.
روش مطالعه: پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوۀ پژوهش کتابخانه ای انجام شده است. محدوده و جامعۀ موردمطالعه، کلیات آشوب مازندرانی است. تنها نسخۀ خطی کلیات اشعار این شاعر، در کتابخانۀ «نور عثمانیه» استانبول ترکیه به شمارۀ4180 نگهداری میشود که تاکنون تصحیح انتقادی نشده است. محتوای این دیوان شامل قصاید، قطعات، غزلیات و مثنویی به نام «اعجازالابیان» است. آشوب بیشتر عمر خود را در سرزمین هند گذرانیده و در همانجا نیز وفات یافته است (م1099ه.ق).
یافته ها: زبان آشوب مستحکم است و واژه های شعریش تنگ و تنک نیست. در بحث وزن و قافیه، توانمندی او چشمگیر و در مواردی تحسینبرانگیز است، امّا در محور اندیشه و محتوا، نظیر فقر و زهد، حرفهایش کلیشه ای و تکراری است و در منقبت ائمۀ اطهار مطلب نوی ندارد و صرفا قصاید را با یک بیت مزیّن به نام ائمه میکند.
نتیجه گیری: نتایج نهایی مترتب بر این تحقیق، شناسایی نسخۀ خطی منحصربفرد کلیات آشوب و واکاوی شیوه های بیان و خصوصیات سبکی و ادبی و زبانی این شاعر در سبک هندی است که تاکنون در تاریخ زبان و ادبیات فارسی عصر صفویه مغفول مانده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: one of the hitherto unknown Persian-speaking poets is Mohammad Hossein Ashob Mazandarani. The main purpose of this research is to analyze the content of the characteristics of chaos in general, the expressive and literary techniques of the work, and at the end of this main question of the research, "In what cases is the literary style and specific methods of chaos summarized? " Can it be answered.
METHODOLOGY: The present study is a theoretical study conducted in a library research method. The study area and society are the generalities of Mazandaran turmoil. The only manuscript of all the poems of this poet is kept in the "Ottoman Light" Library in Istanbul, Turkey, No. 4180, which has not been critically corrected so far. The content of this divan includes poems, pieces, lyric poems and a Masnavi called "Ejazalabian". Chaos spent most of his life in India and died there (AD 1099 AH).
FINDINGS: The language of chaos is strong and its poetic words are not narrow; In terms of weight and rhyme, his ability is impressive and in some cases admirable. But in the axis of thought and content, such as poverty and asceticism, his words are cliched and repetitive, and he has nothing new in the Manqabat of the Imams, and he only recites the poems with an ornate verse called the Imams.CONCLUSION: The final results of this research are to identify the unique manuscript of the generalities of chaos and to analyze the methods of expression and stylistic, literary and linguistic characteristics of this poet in the Indian style, which has been neglected in the history of Persian language and literature.
خلاصه ماشینی:
توصيف طبيعت : آشوب اهل مازندران است و در چندين جاي کليات به توصيف «بهار»، پرداخته امّا توصيفات خود را در پايان هر قصيده ، به مدح نبي و وصي او آراسته است (همان : ص ١٩ ب ): گره ز غنچه گشود از نسيم رنگين شاخ درم نثار ازان کـــرد بر رياحيــن شاخ به دست باد ز اوراق زرد و سرخ خزان پـــي بهار روان ساخته فـــرامين شاخ ز مشک بيد به رغم غـــزال نافه گشا به خاک ريخت بسي نافه هاي مشکين شاخ به باغ نرگس بيدار در نظربازيست کنون که ساعد خود را نمود سيمين شاخ (همان : ص ٥ الف ) حديث نفس و شکوه از روزگار منم آن که بختم به حکم قضا سوي کشور هند شد رهنما درين مرز و بومِ ز احسان نفور سياهان بختم غريبند و کور چو زلف بتانم ســيه روزگار پـريشــــانيم مايۀ اعتـــبار مرا قدر باشد به بازار هــند که بختم بود خال رخسار هند (همان : ص ٦٦الف ) عشق : آشوب در غزليات خود را پيرو ابوالحسن خرقاني دانسته و در تخلّص غزليات مذهب خود را مذهب عشق و صلح کل با همۀ مذاهب معرفي کرده است : ز فيـــض سيــــر مقامات اي رقيب بدان اسيـــر برهمن و پاگشاد يزدانم به نطق و حال چو آشوب در سلوک و بيان مريد حافظ شيراز و پير خرقانم (همان : ص ١٤٦ ب ) شميسا مباحث سبک شناسي را در سه سطح فکري، زباني و ادبي مطرح نموده اند که سطح زباني نيز به سه سطح آوايي يا سبک شناسي آواها، سطح لغوي يا سبک شناسي واژه ها و سطح نحوي يا سبک شناسي جمله ها قابل بررسي است .
Introducing the authors Khadijeh Safari Kandsari: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Iran.