چکیده:
اهداف: بازگشت افراد به جامعه بعد از پایان دوران زندانی به عنوان یک مرحله حساس و مهم در سرنوشت آنها همواره میبایست مورد توجه دولتها و نهادهای غیردولتی باشد. زمانی انتقال صحیح افراد از زندان به جامعه صورت میگیرد که برنامههای توانبخشی و ادغام مجدد اجتماعی مبتنی بر نیازهای واقعی آنان تدوین و اجرا شود. خروجی این نوع انتقال، افزایش کیفیت زندگی و کاهش تکرار جرم را در پی دارد. یکی از حرفههایی که میتواند در این راستا به سیستم قضایی کمک کند، حرفه مددکاری اجتماعی است. تعداد زیادی از فارغالتحصیلان این حرفه، خدمات مددکاری اجتماعی را به افراد زندانی و خانوادههای آنان ارائه میدهند. پس لازم است با مراجعه به دانش پایه و تجربه جهانی و با استناد به منابع موجود و در دسترس، گستره راهکارهای اثربخش عملیاتی، البته متناسب با ویژگیهای زمینهای کشور شناسایی شده و در چارچوب مشخصی تنظیم شود. این مطالعه با هدف تدوین راهنمای مداخله تخصصی مددکاری اجتماعی به منظور بازگشت به جامعه در افراد محکوم به جرم خشونت علیه اشخاص انجام شد.
روش بررسی: در این پژوهش برای دست یافتن به راهنمای تخصصی از روش کیفی استفاده شد. در شروع کار مخزن اولیه از موانع و تسهیلکنندههای بازگشت موفق به جامعه در افراد محکوم به خشونت علیه اشخاص با تحلیل تماتیک تهیه شد و سپس بر مبنای دستورالعملها و پروتکلهای مرتبط، با در نظر گرفتن فرایند مددکاری اجتماعی پیشنویس اولیه تدوین شد. در ادامه طی جلسه متمرکز گروهی با حضور اساتید و افراد صاحبنظر محتوای پیشنویس راهنما موردبازنگری و توسعه قرار گرفت و به منظور قابلیت بهکارگیری و ارزیابی راهنما از روش نقد راهنما استفاده شد. راهنما با میانگین کلی 7/85 درصد (هدف 9/82 درصد، مشارکت ذینفعان 1/88 درصد، مراحل تدوین 6/85 درصد، وضوح 83 درصد، قابلیت دسترسی 9/84 درصد و استقلال در نگارش 8/89 درصد)، مورد تایید افراد صاحبنظر این حیطه به خصوص افراد شاغل در مرکز مراقبت بعد از خروج قرار گرفت.
یافتهها: فرایند کار و راهنمای عمل مددکاران اجتماعی در ادغام مجدد افراد محکوم به خشونت علیه اشخاص با محوریت ابعاد پنجگانهای (نگرانیهای درهمتنیده، سپرهای محافظتی، امنیت رفاهی ـ اقتصادی، حمایت اجتماعی و دستیابی به استقلال نسبی)، به عنوان ابعاد اصلی بازگشت موفق به جامعه بعد از ترخیص از زندان تهیه شد. مداخلات تخصصی مددکاری اجتماعی بعد از تایید افراد صاحبنظر در چهار مرحله اصلی 1) آمادگی برای برنامه موردی، 2) توسعه برنامه موردی، 3) مداخله و عمل و 4) پایش و بازنگری مداخله ارائه شد. نتایج حاصل از ارزیابی به روش Agree به منظور قابلیت بهکارگیری راهنما در عمل نشان داد پروتکل در تمامی ابعاد نمره قابل قبول را کسب کرده است و اکثر پاسخگویان استفاده از پروتکل را توصیه میکنند. درنهایت استفادهکنندگان این راهنما، مددکاران اجتماعی و سایر حرفههای یاورانه مرتبط شاغل در زمینه سازمان زندانها و اقدامات تربیتی و تامینی بهویژه مرکز مراقبت بعد از خروج هستند.
نتیجهگیری: سرمایهگذاری در برنامههای توانبخشی زندانیان یکی از بهترین و مقرون به صرفهترین روشهای جلوگیری از جرم مجدد آنهاست که نهتنها برای افراد مربوطه دارای مزایای قابل توجهی است، بلکه به طور گستردهتر به ارتقای امنیت عمومی منجر میشود. زمانی این موضوع اهمیت مییابد که برنامههای ادغام مجدد اجتماعی و توانبخشی مبتنی بر رویکرد و دیدگاههای علمی تدوین شود. در مطالعات آینده بررسی نتایج و اثربخشی یافتههای این مطالعه، با پشتوانه علمی و در نظر گرفتن شرایط بومی در شناسایی مولفهها و عوامل موثر بازگشت به جامعه محکومین آزادشده از زندان، میتواند موثر باشد. با این وجود عواملی مانند مهارت و توانمندیهای مددکار اجتماعی در اجرای مداخلات تخصصی و برقراری ارتباطات حرفهای و بینسازمانی، قوانین و برنامههای حمایتی، انگیزه و شوق فرد دارای سابقه زندان برای تغییر، همگی میتوانند در میزان موفقیت این راهنما در راستای اهداف تعیینشده کمک نمایند.
Objective: The re-entry of offenders to the community after their imprisonment is a sensitive and important stage and should always be considered by governmental and non-governmental organizations. The proper transition from prison to the community occurs when rehabilitation and social reintegration programs are developed and implemented based on the real needs of individuals. Social work is one of the professions that can help the judicial system with this issue. Many graduates of this profession provide social work services to prisoners and their families. Therefore, it is necessary to identify effective operational solutions in accordance with the conditions of the country and formulate a specific framework. This study aims to prepare a guideline for specialized social work intervention for community re-entry of offenders with a history of violence against individuals.
Materials & Methods: In this study, a qualitative approach was used to prepare the specialized guideline. First, the initial barriers and facilitators of successful community re-entry for offenders with a history of violence against individuals were prepared using thematic analysis. Then, based on the protocols of the social work process, the initial draft was developed. Next, at a focus group discussion session with faculty members and experts, the draft was reviewed and improved. To assess its applicability, we used the Appraisal of Guidelines for Research and Evaluation (AGREE) tool.
Results: Intertwined concerns, protective shields, welfare/economic security, social support, and achieving relative independence were identified as the five dimensions of successful community re-entry. The specialized social work interventions were presented after approval in four main stages: preparation for the case plan, development of the case plan, interventions and actions, and monitoring and review of interventions. The results of evaluation by AGREE tool showed an overall acceptable average of 85.7% (82.9% for scope and purpose, 88.1% for stakeholder involvement, 85.6% for rigor of development, 83% for clarity of presentation, 84.9% for applicability, and 89% for editorial independence). The users of this guideline are social workers and other professions related to prisons and training and security organizations, especially after-release care centers.
Conclusion: Investing in rehabilitation programs for prisoners is one of the best and most cost-effective ways to prevent the reoccurrence of violence, which not only has beneficial effects on those concerned but also promotes public safety. This issue becomes important when social reintegration and rehabilitation programs are developed based on scientific approaches and perspectives. Future studies on the effectiveness of the developed guideline, considering the local conditions, can help identify the effective factors of re-entry to the community in newly released prisoners. The skills and capabilities of social workers in presenting specialized interventions and establishing professional and inter-organizational communication, supporting rules and programs, motivation, and enthusiasm of the offender to change can all contribute to the success of this guideline in achieving the defined goals.