چکیده:
در عصر حاضر توجه به هویت و فرهنگ هر ملت از جایگاه خاصی برخوردار است و پوشاک یکی از مهمترین شاخصههای هویتی هر جامعهای محسوب میشود که بهطور مداوم در حال تغییر است. این دگرگونی سبک بیش از همه در لباس بانوان رخ میدهد. بسیاری اوقات در ایران نیز طراحی لباس بانوان تحت تاثیر مد جهانی و به عبارتی، فرهنگ غرب قرار گرفته است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف احیاء ارزشهای هویتی، قومی و ایجاد خلاقیّت در بخشی از پوشاک اجتماع بانوان، یعنی مانتوی مجلسی، انجام شد.. بدین منظور قابلیتهای نقوش قالیهای لچکترنج و شبهناظم قشقایی که از طرحهای اصیل این قوم است، در طراحی مانتوهای بانوان مورد بررسی قرار گرفت. پرسشهای پژوهش چنین بود که با چه روش علمی میتوان از طرحها و نقشمایههای قالیهای قشقایی در طراحی لباس بهره جست؟ و چه راهکارهایی برای کاربردی کردن نقوش و ساختار بخشی از قالیهای قشقایی در پوشاک اجتماعی بانوان ایرانی وجود دارد؟ این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی با اتکا به منابع کتابخانهای صورت پذیرفت و با روش الگوی خلاقیّت اسکمپر که بر هفت تکنیک اساسی جانشینی، ترکیب، اقتباس، تقویت، کاربرد دیگر، حذف و وارونه کردن استوار است، انجام شد. درنهایت نتایج نشان داد: نقوش قالیهای قشقایی قابلیّت این را دارند تا هم در طراحی و هم در اجرا براساس الگوی اسکمپر با تکنیکهای مختلف دوخته و یا تزیین شوند. در بخش طراحی مانتوها راهکارهای بهدستآمده این بود که نقوش بهصورت تکنقش و بخشی از ساختار قالی، چه در طراحی و چه در دوخت و اجرا، میتوانند بهکاربرده شوند.
AbstractIn the present era, attention to the identity and culture of each nation has a special place and clothing is one of the most important characteristics of any society’s identity, constantly changing in terms of style and fashion. This change of style occurs most often between women's clothing. In many cases in Iran, the design of women's clothing has been influenced by global fashion, or in other words, the western culture. Therefore, the present study tries to revive the identity and ethnic values, adding creativity to women’s clothing, namely their gown. For this purpose, the capabilities of the patterns of the elastic bergamot rugs and Qashqai quasi-modeler, one of the original designs of this people, have been explained in the design of women's daily coats. The main questions asked in the present study are: In what scientific way can the designs and motifs of Qashqai rugs be used in clothing design? And what are the solutions for applying the designs and structure of Qashqai rugs in Iranian women's social clothing? This research employs a descriptive-analytical method, based on library resources. It has proceeded with the method of Scamper creativity model which refers to seven basic techniques of substitution, composition, adaptation, reinforcement, other application, deletion, and inversion. Finally, the results have shown that the designs of Qashqai rugs possess the ability to be sewn or decorated with different techniques based on the scamper pattern, both in design and execution. In the design of gowns, the solutions lies in the designs being used as monographs, the overall structure of the design or part of it in both design and sewing and execution..
خلاصه ماشینی:
پرسش هاي پـژوهش چنـين بـود کـه بـا چـه روش علمي ميتوان از طرح ها و نقشمايه هاي قاليهاي قشقايي در طراحي لباس بهره جسـت ؟ و چـه راهکارهـايي بـراي کـاربردي کردن نقوش و ساختار بخشي از قاليهاي قشقايي در پوشـاک اجتمـاعي بـانوان ايرانـي وجـود دارد؟ ايـن پـژوهش بـا روش توصيفي ـ تحليلي با اتکا به منابع کتابخانه اي صورت پذيرفت و با روش الگوي خلاقيّت اسکمپر که بر هفـت تکنيـک اساسـي جانشيني، ترکيب ، اقتباس ، تقويت ، کاربرد ديگر، حذف و وارونه کردن استوار اسـت ، انجـام شـد.
فاطمه رضابالا در پايان نامۀ ارشد «بررسي قابليت هاي طرح هاي فرش ايران براي طراحي لباس » (١٣٩٥)، به معرفي انواع طرح فرش هاي ايراني پرداختـه و در انتهـا ماننـد پـژوهش پيشـين بـا تکنيک هاي مختلف بدون استفاده از خلاقيت خاصي طرح هايي از گل هاي سنتي و گل فرنـگ از نقـوش قالي را بر روي پوشاک بانوان ازجمله مانتو، روسري و لباس مجلسي اجرا کرده است .
جدول ١ـ نمونه هايي از طرح قاليهاي لچک ترنج و نقش ناظم قشقاييها (به تصویر صفحه مراجعه شود) کشکول ها، (پرهام ١٣٧٠، فسايي ١٣٧١: ٦٧) ١٣٧١: ٧٢) ج ١: ٢٤٢) استفاده از طرح ها و نقوش قالي در طراحي مانتو طراحي لباس يکي از هنر_صنعت هاي بسيارمهمي است که ازنظر فرهنگي و اقتصـادي نقـش مهمـي در توليدات داخلي و صادراتيِ جامعه دارد که داراي گرايش هـاي مختلفـي ازجملـه لبـاس منـزل ، کـودک، ورزشي، مشاغل رسمي و اداري، خدماتي، مهماني، جشن ها و اجتماع اسـت کـه در پـژوهش حاضـر بـه لباس اجتماع بانوان ، يعني مانتو، توجه شده است .