چکیده:
زمینه و هدف: هر تمدن بالندهای برای تداوم حیات سعادتمند خود نیازمند حکمرانی شایسته است تا تعالی فردی و اجتماعی جامعه خود را سرعت بخشد. مدیران و دیوانسالاران بهعنوان سرمایههای اصلی نظام، مجرای تجلی اراده حکومت و تضمینکننده تحقق آرمانهای یک تمدن هستند. بنابراین طراحی یک الگوی کارآمد پرورش مدیران و کارگزاران صالح و شایسته، مسئله اصلی هر حکومتی است که بدون شناخت باورهای اساسی بنیانگذاران و اسطورههای آن حکومت قابل تحقق نیست. باتوجه به شخصیت والای امیرالمومنین علی (علیهالسلام) در شکلدهی بهاندیشههای حکومت و مدیریت در نظام مقدس ایران اسلامی، این جستار، بهدنبال استخراج و فهم الگوی مدیر شایسته از کتاب نهجالبلاغه است.
روش: این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت کیفی است و رویکرد آن براساس نظریه دادهبنیاد است.
یافتهها: با مطالعه نهجالبلاغه و با انجام فرایندهای رویکرد دادهبنیاد، 149 مفهوم مرتبط با مدیر شایسته بهدست آمد. سپس این مفاهیم با موضوع و معانی مشترک با هم ادغام و دستهبندی و منجر به ظهور 39 مقوله فرعی شد. این مقولهها نیز ادغام و در دستههای کلیتر قرار گرفت که حاصل کار، ظهور ابعاد ششگانه مدیر شایسته بود که عبارتاند از: بعد اعتقادی (خداباوری)، بعد مکتب علوی، نظام پایش اخلاقمحور، بعد تربیتی، مقوله راهبردهای مدیریت و رهبری و درنهایت تحقق مدیر شایسته.
نتیجهگیری: این ابعاد در الگوی «استراوس کربین » (1391) گنجانده شد. بدینترتیب که بعد خداباوری بهعنوان عامل علی، بعد مکتب علوی بهعنوان عامل محوری، بعد تربیتی و نظام پایش اخلاقمحور بهترتیب بهعنوان عوامل زمینهای و مداخلهگر و منش مدیریت و رهبری زیر مقوله راهبردها جای گرفت که نتیجه و پیامد آن شکلگیری الگوی مدیر شایسته (حکمران صالح) است.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به شخصيت والاي اميرالمؤمنين علي (عليه السلام ) در شکل دهي به انديشه هاي حکومت و مديريت در نظام مقدس ايران اسلامي ، اين جستار، به دنبال استخراج و فهم الگوي مدير شايسته از کتاب نهج البلاغه است .
بدين ترتيب که بعد خداباوري به عنوان عامل علي ، بعد مکتب علوي به عنوان عامل محوري ، بعد تربيتي و نظام پايش اخلاق محور به ترتيب به عنوان عوامل زمينه اي و مداخله گر و منش مديريت و رهبري زير مقوله راهبردها جاي گرفت که نتيجه و پيامد آن شکل گيري الگوي مدير شايسته (حکمران صالح ) است .
در زير الگوي کلي مدير شايسته از ديدگاه امام علي (عليه السلام ) ارائه شده است : / / / / مقوله زمينه اي : تربيت ايماني / / / / / / مقوله پيامد: مقوله محوري : / / / / / / / / مقوله کنش /واکنش : مديريت مقوله علي : حکمران منش مديريت و علوي خداباوري صالح رهبري / / / / مقوله مداخله گر: نظام پايش اخلاقمحور شکل ١.
باتوجه به اين که موضوع پژوهش شناخت ويژگي هاي مدير ازنظر امام علي (عليه السلام ) بوده و منبع مورد استفاده نيز نهج البلاغه است ، طبيعي است که محوريت با خصيصه ها و شاخص هاي مديريتي است که حضرت به آنها اشاره کرده يا خود به آن عمل کرده است .