چکیده:
شیربها به دارایی یا اموالی گفته میشود که زوج هنگام ازدواج به خانواده زوجه با هدف تهیه جهیزیه و تأمین سایر مصارف ازدواج میپردازد. در اسلام مسئولیت تأمین نیازهای مالی زندگی مشترک بیشتر بر عهده زوج و مرد خانواده است و زنان تکلیفی در این خصوص ندارند، ولی در برخی مناطق رسم است که مبلغی بهعنوان شیربها و امثال آن از خانواده زوج برای تهیه جهیزیه گرفته میشود. این رسم بیش از سازگاری با آموزههای دینی، بیشتر با رسمهای رایج محلی و منطقهای تطبیق میکند. با توجه به کاربرد فراوان پرداخت شیربها برای تهیه جهیزیه در جوامعی مانند افغانستان و ضرورت انطباق آن با فقه و قانون در نوشتار کنونی سعی شده است ابعاد فقهی و حقوقی پرداخت شیربها بر مبنای فقه امامیه و حنفی و حقوق ایران و افغانستان بررسی و ارزیابی شود.
خلاصه ماشینی:
در اسلام مسئوليت تأمين نيازهاي مالي زندگي مشترک بيشتر بر عهده زوج و مرد خانواده است و زنان تکليفي در اين خصوص ندارند، ولي در برخي مناطق رسم است که مبلغي به عنوان شيربها و امثال آن از خانواده زوج براي تهيه جهيزيه گرفته ميشود.
به دليل وجود رسم هاي گوناگون درباره ازدواج و مصارف آن و اهميت بحث و ضرورت تطبيق سازي اين رسم ها با دستورات ديني و حقوقي در نوشتار حاضر تلاش شده است تا موضوا پرداخت شيربها براي تهيه مصارف زندگي از منظر فقهي و حقوقي به روش تحليلي-توصيفي مبتني بر داده هاي کتابخانه اي بررسي و ارزيابي شود.
براساس نظر جمعي از قضات دادگاه هاي حقوقي تهران که در مورخه ٦٧/١٠/١٥ اعلام و در انديشه هاي قضايي منتشر شد: »دعوي والدين زوجه داير بر مطالبه وجه به عنوان شيربها عليه داماد، مادامي که در خصوص آن شرط يا تعهدي نشده باشد به علت فقدان موجب قانوني و شرعي مسموا نيست و اگر شوهر چيزي به عنوان شيربها براي ازدواج داده ، ولي وصلت منظور صورت نگرفته و يا در صورت تحقق ازدواج بدون اراده و يا تقصير او به هم خورده باشد با اتخاذ وحدت ملاک از ماده ١٠٣٧ قانون مدني ميتواند از دادگاه شيربهاي پرداختي را استرداد کند« )دهقان ، ١٣٨٧(.
به ويژه اگر در برخي جوامع مانند جامعه افغانستان ، تهيه صورت برخلاف عرف و رويه اجتماعي و نوعي بياعتمادي بين زن و شوهر تلقي شود )رضايي، ١٣٩٦، ص ١٤٨(، افزوده شدن گرفتن شيربها و گله به اين موضوا باعث ابهام بيشتر در بحث مالکيت جهازي که با پول زوج تهيه شده است ، ميشود.