چکیده:
در بررسی تاریخی اندیشه های فلسفی سر زمین هند به موضوعات مشترکی بر میخوریم که سبب بحث های عقلانی زیادی در میان متفکران آن سرزمین شده است. این بحث ها به گونه ای بوده که هریک از حکما و اندیشمندان آن دیار مطابق با دیدگاه خود به آن وارد شده و نظرات و دلایل خود را نسبت به آن موضع بیان داشته اند .یکی از این موضوعات چالش برانگیز مسئله نفس یا روح و سرنوشت آن می باشد که از دیر باز مورد توجه آنان قرار گرفته است.در این مقاله تلاش بر آن است تا مفهوم نفس راابتدا به شکل عام در ادبیات دینی آیین هندو و سپس به شکل خاص در کتاب مهابهاراتا مورد بررسی قرار دهیم و به این سوالات پاسخ دهیم که مفهوم و ماهیت نفس در مها بهاراتا چیست؟ و چه سرانجامی دارد؟به این منظور به روش تحلیلی به سیر مفهوم نفس در این کتاب میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
com تاريخ دريافت : ١٤٠٠/١/٢٨ پذيرش نهايي: ١٤٠٠/٤/١٢ طرح مسأله مفهوم نفس يکي از مفاهيم کليدي در ميان اديان و مکاتـب فکـري و فلسـفي موجـود در سرزمين هند مي باشد که شناخت آن و پي بردن به ماهيـت و حـالات آن وارتبـاطش بـا بدن بخش قابل توجه ي از تلاش هاي ذهنـي متفکـرين ايـن سـرزمين را بـه خـود معطـوف داشته است ،به گونه اي که آنان تلاش شان بر اين امر استوار بوده تا در قبال نفس ديدگاهي روشن و پذيرفتني مطابق با مباني فکري خود ارائه دهند.
از اين رو از نظر مهابهاراتا باتوجه به تاثير پذيري که از دو مکتب ذکـر شـده ،داشـته نفـس را امري ابدي و نامحدودي ميداند که تغيير و تحول و نيستي در آن را نـدارد، در ايـن کتـاب چنانکه از محتواي آن بر مي آيد براي انسان قائل به دو بعد روحاني و جسماني مي باشد که مطابق با آموزش که ارائه مي دهد متفـاوت مـي باشـد گـاهي سـخن از پورشـه و پراکريتـي است و گاهي از آتمن و برهمن .
vol) جان يا همان نفس گرفتار در گونه هااست و همه اعمالي را کـه از آنهـا سـر مـي زنـد عمل خود مي پندارد با اين حال جان را از همه نيروهاي ديگر انسان برتـر اسـت چنانکـه در مهابهاراتا به آن اهميت زيادي داده شده است .
5. p72) معرفه النفس معرفت النفس ازجمله موضوعات و دغدغه هاي مطرح شـده در مهابهاراتـا مـي باشـد چرا که از ديدگاه اين کتاب يکي از آرزهاي آدمي شناخت خود وخداي خـود اسـت و بـر اين عقيده است که انسان براي شناخت خود بايد دسـت بـه کـار شـود .