چکیده:
طی سالهای اخیر، بخش قابلتوجهی از مطالعات اقتصادی در ایران به بحث سرمایهگذاری خارجی اختصاص یافته است و این پدیده از جنبههای مختلفی همچون پیشنیازها، الزامات، تبعات، جنبههای مکانی و جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفته است. باوجوداین، کمتر تحقیقی یافت میشود که به بررسی دقیق علمی تأثیر تحریمها بر سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران بپردازد. با توجه به اینکه تحریمهای اقتصادی و تأثیر آن بر اقتصاد ایران در مجامع مختلف داخلی و خارجی کانون بحث و مجادله گروههای مختلف با گرایشهای فکری گوناگون بوده است. ازاینرو، تحقیق حاضر عوامل مؤثر بر سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران را با تأکید بر نقش تحریمهای اقتصادی بررسی نموده است. این تحقیق با استفاده از دادههای سری زمانی 1393-1368 و به روش ARDL انجام گردید. نتایج نشان داد که تحریمها تأثیر منفی و معناداری بر کاهش سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران داشته است. تحریمهای خیلی شدید که شامل تحریمهای شدید آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل است، سالانه 716 میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی را در ایران کاهش داده است. همچنین، تحریمهای شدید که شامل تحریمهای شدید آمریکا و تحریمهای متوسط و ضعیف اتحادیه اروپا و سازمان ملل است، سالانه 116 میلیون دلار FDI را در ایران کاهش دادهاند. تحریمهای متوسط آمریکا بدون تحریم از جانب اروپا و سازمان ملل نیز سالانه 2/5 میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی در ایران را کاهش داده است. نتایج نشان داد که علاوه بر تحریمها، متغیرهای نرخ تورم و بیثباتی نرخ ارز تأثیر منفی و زیرساختها تأثیر مثبت بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران دارند.
خلاصه ماشینی:
ازاين رو، تحقيق حاضر عوامـل مـؤثر بـر سـرمايه گـذاري مسـتقيم خارجي در ايران را با تأکيد بر نقش تحريم هاي اقتصادي بررسي نموده اسـت .
نتايج نشان داد که علاوه بر تحريم ها، متغيرهاي نـرخ تورم و بيثباتي نرخ ارز تأثير منفي و زيرساخت ها تأثير مثبت بر جذب سرمايه گذاري مسـتقيم خـارجي در ايران دارند.
مزيني و مرادحاصلي (١٣٨٩)، در يک تحقيق به بررسي عوامل مؤثر بر سرمايه گـذاري خـارجي پرداخته اند، اين تحقيـق بـراي گروهـي از کشـورها بـا اسـتفاده از داده هـاي تـابلويي در دوره زمـاني ٢٠٠٤-١٩٩٨ انجام شده است .
وجه تمايز تحقيق کنوني با مطالعات قبلي را ميتوان به اين صورت بيـان کـرد کـه در تحقيقـات گذشته ، به طور خاص تأثير تحريم هاي اقتصادي بر سرمايه گذاري مستقيم خـارجي در ايـران بررسـي نشده است .
٥. مدل و داده ها با توجه به مباني نظري سرمايه گذاري مستقيم خارجي و با توجه به مطالعات تجربـي گذشـته در ايـن خصوص ، مدل زير جهت بررسي عوامل مـؤثر بـر جريـان سـرمايه گـذاري مسـتقيم خـارجي در نظـر گرفته شده است .
Charumbira در رابطه فوق ، سرمايه گذاري مستقيم خارجي تابعي از نرخ تورم (P)، بـيثبـاتي نـرخ ارز (ER)، اندازه دولت (GC)، زيرساخت ها (INF) و تحريم هاي اقتصادي با متغيرهاي مجـازي (DAM) اسـت .
سرمايه گذاري مستقيم خارجي (FDI): داده هاي مربوط بـه سـرمايه گـذاري مسـتقيم خـارجي در ايران ، از سايت کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد)١ جمع آوري شد.