چکیده:
مفهوم معلم طی برهههای مختلف تاریخی معانی متفاوتی یافته است. اتفاقات تاریخی، ضرورتهای آموزشی، شرایط اجتماعی و مناسبات نیروهای سیاسی موجب تغییراتی در معنای معلم در ایران شده است. این مقاله به تحولات گفتمانی معلم در ایران معاصر میپردازد. روش پژوهش توصیفی و با رویکرد کیفی است. روش جمعآوری شواهد روش اسنادی و روش تحلیل، روش تحلیل گفتمان است. در این مقاله گفتمانهایی که حول مفهوم معلم شکل گرفتهاند، توصیف میشوند. به طور کلی، چهار گفتمان را میتوان در سیر تاریخی مفهوم معلم در ایران معاصر شناسایی کرد. معلم باسواد و عالم، معلم متخصص و ماهر، معلم ملی گرا و وطنپرست و معلم اسلامگرا و انقلابی، گفتمانهایی هستند که حول مفهوم معلم در ایران شکل گرفتهاند. بررسی تاریخی گفتمان معلم نشان میدهد معنای ثابت و معینی از معلم را نمیتوان متصور بود. مفهوم معلم طی دورههای مختلف تاریخی دچار دگردیسی معنایی شده است. این تحولات معنایی پیامدهایی بر تربیت و آموزش معلمان داشته است.
The concept of teacher has found different meanings during different historical periods. Historical events, Educational Necessities, Social Conditions and Relations of Political Forces have caused changes in the meaning of the teacher in Iran. This article deals with the teacher's discourse transformations in contemporary Iran. The research method is descriptive and with a qualitative approach. The method of gathering evidence is the documentary method and the method of analysis is the method of discourse analysis. This article describes the discourses that have formed around the concept of teacher. In general, four discourses can be identified in the historical course of the concept of teacher in contemporary Iran. Literate and knowledgeable teacher, expert and skilled Teacher, Nationalist and Patriotic Teacher, and Islamist and Revolutionary Teacher are discourses that have been formed around the concept of teacher in Iran. the historical study of the teacher's discourse shows that a fixed and definite meaning of the teacher cannot be imagined. The concept of teacher has been transformed in different historical periods. These semantic transformations have had implications for teacher training.
خلاصه ماشینی:
وزارت معارف همچنين براي تکميل معلومات معلمان مکاتب و مدارس ، کلاس هايي را در مدرسۀ دارالفنون تشکيل داد(روزنامۀ مجلس ، ١٣٢٩هـ ق ، ش ٢٧)، اما وقوع برخي حوادث ، شورش هاي داخلي و پراکندگي نيروهاي اجتماعي سياسي، نبود يک دولت مرکزي مقتدر و عمر کوتاه دولت ها و تغييرات سريع دولتمردان و نيز محدوديت هاي مالي و در نهايت ، وقوع جنگ جهاني اول مانع از آن شد تا وزارت معارف به سروسامان دادن مدارس و تربيت معلم اقدام کند.
دانشجوياني که در سال ١٢٩٠ براي تحصيل در رشتۀ معلمي به فرانسه اعزام شده بودند پس از بازگشت به ايران به دولت هاي وقت پيشنهاد کردند که مرکزي براي تربيت معلم ماهر و متخصص داير کند، اما به سبب هرج و مرج اجتماعي و بيثباتي سياسي اين کار ممکن نشد.
اکثر نويسندگان مجلۀ تعليم و تربيت از تربيت يافتگان رشتۀ معلمي در فرانسه بودند و اين مجله را به يکي از رسانه هاي انتشاردهندة گفتمان معلم متخصص و علوم تربيت جديد تبديل کردند (رجوع شود به وزارت معارف و اوقاف ، ١٣٠٥).
در اين گفتمان تنها کساني شايستگي و صلاحيت معلمي دارند و ميتوانند در مدارس به تدريس و آموزش بپردازند که علاوه بر حسن اخلاق و آشنايي با معارف جديد با اصول تعليم و تربيت به صورت نظري و عملي آشنا باشند.