چکیده:
یکی از موضوعات مهم در اندیشۀ آیتالله خامنهای، مبحث حکومت اسلامی و مبانی آن است. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، تبیینی دقیق و مستدل از مبانی «منشائیت» و «مشروعیت» حکومت اسلامی از منظر آیتالله خامنهای ارائه و به پرسشهای پژوهش پاسخ داده شده است. یافتههای مقالۀ حاضر نشان میدهد از نظر آیتالله خامنهای، با توجه به مبادی سهگانۀ منشائیت حکومت اسلامی، یعنی حق حاکمیت انحصاری و مطلق خداوند بر انسانها، عدم ولایت استقلالی انسانها بر یکدیگر و ضرورت تشکیل حکومت انسانی بهمنزلۀ مجرای حاکمیت الهی، تنها منبع و منشأ حکومت اسلامی، خداوند متعال و اذن اوست. بر همین اساس، از نظر آیتالله خامنهای، خداوند متعال بهعنوان یگانه منبع حاکمیت اسلامی، عامل انحصاری مشروعیت حکومت اسلامی است و حاکم اسلامی اعم از معصوم یا فقیه جامعالشرایط، مشروعیت حاکمیت خود را تنها از منبع الهی اخذ میکند. اراده و قبول مردم نیز شرط لازم تحقق حکومت اسلامی از نظر شارع است و درصورت از بین رفتن این شرط، امکان تحقق شرعی حکومت اسلامی منتفی است.
One of the important issues in Ayatollah Khamenei's thought is the issue of Islamic government and its principles. In this article, using a descriptive-analytical method, a precise and reasoned explanation of the principles of "origin" and "legitimacy" of the Islamic government from the perspective of Ayatollah Khamenei is presented and research questions are answered. The findings of the present article show that according to Ayatollah Khamenei, according to the three principles of the origin of Islamic government, namely the exclusive and absolute sovereignty of God over human beings, lack of independent sovereignty of human beings over each other and the need for human government as the channel of divine sovereignty, the only source of government. Islam is God Almighty and His permission. Accordingly, according to Ayatollah Khamenei, God Almighty, as the sole source of Islamic sovereignty, is the exclusive agent of the legitimacy of the Islamic government, and the Islamic ruler, whether infallible or the comprehensive jurist of the conditions derives the legitimacy of his sovereignty only from the divine source. The will and acceptance of the people is also a necessary condition for the realization of the Islamic government from the point of view of the Shari'a, and if this condition disappears, the possibility of the sharia realization of the Islamic government is eliminated.
خلاصه ماشینی:
از نظر آيت الله خامنه اي، مشروعيت حکومت اسلامي ناشي از کدام منبع است ؟ آيا مشروعيت حکومت اسلامي، مشــروعيتي الهي، انتصابي يا مردمي يا تلفيقي از اين دوست و مشروعيت 88 حکومت اسلامي متکي به کدام مباني است ؟ ضرورت توجــه روزافزون به مباحث انديشــه سياســي آيت الله خامنــه اي، به ويژه مباحــث مرتبط با نظام مردم ســالاري ديني در ايران مقتضي پژوهش هاي عميق و بنيادين بــراي درک دقيق تر وجوه و ابعاد انديشه سياسي آيت الله خامنه اي است که مقاله حاضر نيز درکي عميق تر و دقيق تر از مباني منشائيت و مشــروعيت حکومت اسلامي از ديدگاه ايشــان ارائه کرده اســت .
مباني حکومت اسلامي ١ به طورکلي در حوزٔە فلســفه سياسي به صورت متعارف ، به دو ســنخ از مباني يعني مباني ضرورت حکومت و مباني مشروعيت حکومت پرداخته ميشود و از ميان اين دو نيز، عمدٔە تمرکز بر موضوع مشــروعيت حکومت اســت ، اما تأمل در بيانات آيت الله خامنه اي نشــان ميدهد، مباني نظري حکومت ديني به سه قســم متفاوت »منشائيت «، »مشــروعيت « و »ضرورت «۲ حکومت تقسيم ميشود و اين مسئله دربارٔە حکومت ديني نيز صدق ميکند )خامنه اي، ١٣٦۰/۲/۲٩( درواقع بيشــتر نويسندگاني که در حوزٔە فلسفه سياســي يا مباني حکومت بحث کرده اند، ميان مباني منشائيت حکومت و مباني مشروعيت تمايزي قائل نشده اند و اين دو مبحث را به دليل اتصال و ارتبــاط زياد آن ها يکي تصور کرده اند )نک: همپتن ، ١٣٨٩، صص ۲٧-۲٣(.