چکیده:
قرآن کریم به عنوان یکی از مهمترین منبع شناخت احکام و علوم اسلامی؛ از دیرباز یکی از اهداف دانشمندان تفسیر و علوم قرآن، جهت تبیین و بررسی این علوم در تفسیر بوده است. یکی از مسائل مهم در قرآن که غفلت از آن موجب انحراف در تفسیر میشود، توجه به محکم و متشابهات در آیات است. به طور قطع قرآن کتاب هدایتگر مردم در هر عصر و دورهای است، اما برخی آیات در آن وجود دارند که مردم در فهم آن دچار اشتباه میشوند و حتی موجب فتنه و سوء استفاده در قرآن شده است. از طرفی دیگر مشترک لفظی را میتوان یکی از دلایل تشابه آیات دانست. در اشتراک لفظی، یک لفظ بر چند معنا دلالت میکند و تشخیص صحیح معنای واژه دارای اشتراک لفظی موجب تفسیر صحیح از آیه و رفع ابهام از آن میگردد. مقاله حاضر به منظور بررسی نظر مفسران پیرامون آیات متشابه شامل آیه 37 سوره هود، 48 سوره طور و 14 سوره قمر از قرآن کریم نوشته شده است. اختلاف در فهم آیات متشابه قرآن، موجب تفاوت تفسیری آیه میگردد. این مطالعه سعی دارد تا با بررسی آیات متشابه معین شده، به تفاوت معنایی موثر در تفسیر این آیات پی ببرد. محقق بر آن است که با تکیه بر چهار تفسیر از تفاسیر شیعی و سنی و بررسی نظر مفسران با روشی توصیفی- تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانهای، معنای آیات متشابه را به صحیحترین شکل ارائه دهد. از آنجایی که برای فهم مفاهیم مافوق ماده با معانی بلند، قالب الفاظ گنجایش کافی را ندارند؛ این امر در قرآن کریم موجب به وجود آمدن آیات متشابه شده است. پس ضرورت دارد که پژوهشهای عمیق و در ابعاد گوناگون در این زمینه صورت پذیرد؛ لذا برای درک بهتر معنای آیات متشابه نیاز به انجام تحقیق مجزا میباشد. نتایج حاصل از بررسیهای انجام شده این نکته را نمایان میکندکه نظر غالب مفسران معین شده، واژه «عین» در آیات مورد بحث به معنای «تحت نظر و مراقبت قرار دادن» به کار رفته است؛ و اغلب ایشان تحت نظر خداوند و برخی تحت نظر ملائکه تفسیر نمودهاند.
When one of the important issues in the Qur'an, the neglect of which leads to deviation in interpretation, pay close attention to the similarities in the verses Is. Certainly the Qur'an is a book that guides people in every age and period, but there are some verses in it that guide people They make a mistake in understanding it and it has even caused sedition and abuse in the Qur'an. On the other hand the verbal common It can be considered as one of the reasons for the similarity of the verses. In verbal sharing, a word signifies several meanings and the correct recognition The meaning of the word with verbal commonality causes the correct interpretation of the verse and removes ambiguity from it. The present article to review the comment Commentators have written about similar verses, including verse 37 of Surah Hood, 48 of Surah Toor, and 14 of Surah Qamar from the Holy Quran. Differences in understanding similar verses of the Qur'an cause differences in the interpretation of the verse. This study tries to examine similar verses To determine the effective semantic difference in the interpretation of these verses. The scholar relies on four interpretations of Shiite interpretations And Sunni and study of the commentators' opinion with a descriptive-analytical method and referring to library sources, the meaning of similar verses correctly Most offer shape. Whereas word formats do not have enough space to understand extra-material concepts with long meanings; This
خلاصه ماشینی:
نقش اشتراک لفظی در تشابه آیات قرآن کریم (مطالعه موردی آیات 37 هود، 48 طور، 14 قمر) زهرا کریمی 1 تاریخ دریافت : 20/03/1400 تاریخ پذیرش : 25/04/1400 چکیده قرآن کریم به عنوان یکی از مهمترین منبع شناخت احکام و علوم اسلامی؛ از دیرباز یکی از اهداف دانشمندان تفسیر و علوم قرآن، جهت تبیین و بررسی این علوم در تفسیر بوده است.
در اشتراک لفظی، یک لفظ بر چند معنا دلالت میکند و تشخیص صحیح معنای واژه دارای اشتراک لفظی موجب تفسیر صحیح از آیه و رفع ابهام از آن میگردد.
نتایج حاصل از بررسیهای انجام شده این نکته را نمایان میکندکه نظر غالب مفسران معین شده، واژه «عین» در آیات مورد بحث به معنای «تحت نظر و مراقبت قرار دادن» به کار رفته است؛ و اغلب ایشان تحت نظر خداوند و برخی تحت نظر ملائکه تفسیر نمودهاند.
(راغب اصفهاني، 1412: ج 3، 599) در این تحقیق این واژه در چهار تفسیر از تفاسیر شیعی و اهل سنت شامل تفاسير: المیزان علامه طباطبایی؛ مجمعالبیان طبرسى؛ روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم آلوسى؛ التحرير و التنوير ابن عاشور بررسی گردیده است که به شرح ذیل میباشد: 5-1- آیه 37 سوره هود «وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا وَ لا تُخاطِبْني فِي الَّذينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ؛ و(اكنون) در حضور ما و طبق وحى ما، كشتى بساز!
(ابن عاشور، بیتا: ج6، 248) بنابراین طبق نظر علامه طباطبايى واژه «عین» در این آیه در مورد خداى تعالى به معناى مراقبت و كنايه از نظارت است و جمع آوردن آن نیز کنایه از کثرت مراقبت میباشد.
(ابن عاشور، بیتا: ج27، 93) از نظر علامه طباطبایی و شیخ طبرسی و ابن آشور «عین» در این آیه به معنای تحت نظر و مراقبت میباشد.