چکیده:
دعای صباح منسوب به امام علی علیه السلام است. این دعای شریف سرشار از مضامین توحیدی است که میتوان گفت از مهمترین مباحث مطرح شده در دعای صباح است. از آن جا که توحید و مراتب آن یکی از مهمترین اصول مسلمانان است، تحلیل و تبیین آن در این دعا از نگاه نگارنده مورد توجه قرار گرفته است. این تحلیل و بررسی بر اساس مبانی ملاصدرا گرفته و دلیل آن، اصول بنیادینی از جمله اصالت وجود است که در حکمت متعالیه وجود دارد. فرازهای ابتدایی دعای صباح موید اصالت وجود ملاصدرا است که این اصیل بودن وجود، گامی نو و بلند در جهت موحد بودن و موحد شدن است. آمیختن عرفان و فلسفه، دیگر ویژگی اصول صدرایی است که کمک شایانی در جهت تحلیل فرازهای توحیدی دعای صباح بود. این مقاله با هدف تبیین مباحث در قالب توحید نظری و توحید عملی، با اصول صدرایی، شرحی بر فرازهای توحیدی دعا ارائه کرده است.
The morning prayer is attributed to Imam Ali (as). This noble prayer is full of monotheistic themes, which can be said to be one of the most important issues raised in the morning prayer. Since monotheism and its level is one of the most important principles of Muslims, its analysis and explanation in this prayer has been considered by the author. This analysis is based on the principles of Mulla Sadra and the reason is the basic principles, including the originality of existence that exists in transcendent wisdom. The initial phrases of the morning prayer confirm the authenticity of Mulla Sadra's existence, which is a new and long step towards being united. The combination of mysticism and philosophy is another feature of Sadra's principles that was a great help in analyzing the monotheistic phrases of the morning prayer. This article, with the aim of explaining the issues in the form of theoretical monotheism and practical monotheism, with Sadra's principles, has provided a description of the monotheistic phrases of prayer.
خلاصه ماشینی:
در فرازهاي مربوط به اين بخش ، با رد تسلسل نيز ميتوان گواهي خدا بر خود را اثبات کرد: خداوند خود گواهي ميدهد که او خداي يکتاست و حاجت به گواه ديگري ندارد؛ زيرا اگر گواه دومي براي تصديق اولي لازم باشد، آن دومي هم به نوبۀ خود محتاج گواه سومي است و وضع به همين صورت ادامه خواهد داشت تا سرانجام اين سلسله به گواهي ختم شود که في نفسه گواه خود بوده و نياز به گواه ديگري نداشته باشد (سروش، ١٣٧٥: ص٢٧).
در نتيجه آن چه که به عنوان صفات الهي در دعاي صباح يا هر دعاي ديگري آمده است ، صفاتي اند که عين ذات باريتعالي هستند و اين نيست که فقط الفاظي براي خداوند در نظر گرفته شود که حد يا خصوصيتي از او را بگويد، بلکه همۀ صفات در عين ذات بودن باريتعالي به طور اتم و اکمل وجود دارد و چون مجرد و عين ذاتاند نه تزاحمي بر هم دارند و نه با توجه به يکي از ديگري غافل ميشود.
در مورد علم خداوند که به زمان نسبت داده شده در فقرة مورد بحث «علم بما کان قبل أن يکون؛ ميداند آن چه را ميشود پيش از شدنش » (فقره ١٠)، وقتي حضرت علي عليه السلام ميفرمايد که خداوند به آن چه هنوز رخ نداده علم دارد، منظور اشياء و حوادث مادي است که خود داراي زماناند نه اين که در محضر خداوند هم زمان وجود داشته باشد؛ چرا که خداوند مجرد از زمان و مکان است .