چکیده:
در این مطالعه آسیبشناسی تأمین مالی صادرات غیرنفتی کشور با استفاده از رویکرد SBC و از طریق روشهای تحلیلی-توصیفی و پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصل از توزیع پرسشنامه میان 45 صادرکننده منتخب نشان میدهد که بنگاههای صادراتی عموماً به سبب سه دسته عوامل محیطی (همچون نوسانات متغیرهای کلان اقتصادی به ویژه نرخ ارز، عدم گسترش روابط مالی و بانکی بینالمللی، محدودیت وثیقهای)؛ عوامل رفتاری یا عملکردی (ناشی از حجم پایین تسهیلات بانکی، اعتبارات بیمهای و ضمانتی، بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی و کارمزد بیمهنامهها و ضمانتنامهها و...) و عوامل ساختاری (عدم هماهنگی میان بانک توسعه صادرات، صندوق ضمانت صادرات، صندوق توسعه ملی ) با محدودیت مالی مواجه هستند. در ادامه درجه اهمیت چالشهای احصا شده بر اساس آزمون ناپارامتریک رتبهبندی شده است که مهlترین آنها به ترتیب شامل بیثباتی متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ ارز و تورم)؛ ضعف روابط کارگزاری میان بانکهای ایرانی و سایر کشورها؛ عدم بهرهمندی از اعتبارات صادراتی فروشنده؛ مکفی نبودن تسهیلات سرمایه در گردش به واحدهای صادراتی؛ فقدان زیرساخت پیمانهای پولی دوجانبه با کشورهای هدف صادراتی؛ بوده است. از مهمترین راهکارهای سیاستی میتوان به مدیریت نوسانات بازار ارز، گسترش روابط بانکی و مالی کشور با نهادهای مالی خارجی، تدوین برنامه اجرایی کاهش ریسک کشوری، گسترش منابع مالی صادراتی، کاهش هزینههای مالی صادرات، تدوین استراتژی توسعه صادراتی، حمایت از تأمین مالی صادرات صنایع کوچک و متوسط و دانشبنیان، بهرهگیری از ظرفیت اعتبار خریدار در توسعه بازارهای صادراتی و گسترش دامنه ارائه خدمات نهادهای عمومی اعتبار صادراتی کشور به صادرات مجدد اشاره کرد.
In this study, export finance methods and the role of export credit institutions for easing of the export process is presented. Moreover, diagnosis of Iran non-oil export finance at macro, manufacture industries and business levels is studied by SBC approach through analytical-descriptive and survey methods. The results of the survey 45 selected exporters show that export companies are generally faced with three types of financial constraints which include environmental, Behavioral and structural constrains. Environmental constrains are related to fluctuations of macroeconomic variables such as exchange rates, low international relations of financial and banking, and Guarantee restrictions. Some of behavioral difficulties consist of low volume of export credits and high financial costs. Structural barriers are mainly due to weak coordination between export credit institutions for example between Export Development Bank of Iran and Export Guarantee Fund of Iran. Some of the most important policy implications consist of foreign exchange market management, improvement of banking and financial relations with foreign credit institutions in accordance with international standards, drafting a country risk reduction program in order to absorb foreign resources, increasing export credits via national development fund resources, reducing export financial cost, transfer cost Compensation of national development fund's resources from foreign banks by the government, codification of an export development strategy for export priorities determination, export finance programing for SMEs and knowledge based industries, utilizing the buyer's credit capacity for export markets diversification, Allocation of some public institutions resources for re-exports.
خلاصه ماشینی:
نتايج حاصل از توزيع پرسشنامه ميان صادرکنندگان منتخب و تحليل آن ها نشان ميدهد که بنگاه هاي صادراتي عمومـاً به سبب سه دسته عوامل محيطي (نظير بيثباتي متغيرهاي کلان اقتصادي (نرخ ارز و تورم )؛ ضعف روابـط کـارگزاري ميان بانک هاي ايراني و ساير کشورها)؛ عوامل رفتاري يا عملکردي (حجم پايين اعتبارات صادراتي شـامل تسـهيلات ، بيمه نامه ها و ضمانت نامه ها و بالا بودن نرخ سود و کارمزد آن ها) و عوامل ساختاري (عـدم همـاهنگي ميـان نهادهـاي صادراتي نظير بانک توسعه صادرات ايران ، صـندوق ضـمانت صـادرات ، صـندوق توسـعه ملـي فقـدان زيرسـاخت پيمان هاي پولي دوجانبه با کشورهاي هدف صادراتي و فقدان ظرفيت پذيرش بخشـي از پيشـرفت پـروژه و قـرارداد خريد محصول به عنوان فرآيند توثيق ) با محدوديت مالي مواجـه هسـتند.
از مهـم تـرين راهکارهـاي سياسـتي جهـت توسعه تأمين مالي صادرات ميتوان به مديريت نوسانات بازار ارز، گسترش روابط بانکي و مـالي کشـور بـا نهادهـاي مالي خارجي، تدوين برنامه اجرايي کاهش ريسک کشوري با هدف جذب منابع خـارجي، کـاهش هزينـه هـاي مـالي صادرات (سود تسهيلات و حق بيمه )، حمايت از تـأمين مـالي صـادرات صـنايع کوچـک و متوسـط و دانـش بنيـان ، بهره گيري از ظرفيت اعتبار خريدار در توسعه بازارهاي صادراتي اشاره کرد.
بـراي ايـن منظـور از تحليـل پيمايشـي (توزيـع پرسشنامه ميان صادرکنندگان گروه هاي کالايي مختلف ) با استفاده از نرم افزار SPSS اسـتفاده شده است ضمن آنکه چالش هاي تأمين مالي صادرات بر اساس نتـايج پرسشـنامه در قالـب الگوي سه شاخکي (SBC)١ استخراج شده است ؛ بـه نحـوي کـه چـالش هـاي تـأمين مـالي صادرات در سه محور عوامل محيطي، عملکردي و ساختاري طبقه بندي مورد بررسـي قـرار گرفته است .