چکیده:
مقدمه : تغییراتی عمده ای در تفکر توسعه روستایی در نیم قرن گذشته رخ داده و در کشورهای درحال توسعه رهیافت معیشت پایدار روسـتایی در تلاش برای کاهش فقر روستایی مطرح شده است . هدف : هدف این پژوهش ، تحلیل بنیان های معیشتی سکونتگاه های روستایی با رویکرد فضایی است . روش شناسی : این پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است . گردآوری اطلاعات با روش های کتابخانه ای و میدانی (روش پیمایش مبتنـی بر پرسشنامه ) صورت گرفته است . جامعه آماری شامل روستاهای دهستان دشتویل است که از بـین آن هـا ١٢ روسـتا بـر اسـاس نمونـه گیری مکـانی انتخـاب شده است . حجم نمونه با فرمول کوکران و اعمال روش تصحیح آن ، تعداد ١٣٣ خانوار تعیین شد. از آزمون تی تک نمونه ای بـرای مقایسـه تفاوت هـا و آزمـون فریدمن برای رتبه بندی شاخص ها استفاده شد. همچنین از مدل تاپسیس برای تحلیل و رتبه بندی روستاها و در نهایـت ، از روش تحلیـل فضـایی کریجینـگ برای نمایش الگوی فضایی بنیان های معیشتی استفاده شده است . یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که پنج بعد سرمایه های معیشتی مورد بررسی به طور کلی در روستاهای مورد مطالعه دارای وضعیت نـامطلوب هستند. از میان این پنج بعد، ابعاد سرمایه طبیعی و سرمایه اجتماعی در وضعیت مطلوبی هستند. نتـایج حاصـل از رتبه بنـدی براسـاس آزمـون فریدمن نشان داد بعد سرمایه معیشی در جایگاه اول بوده و در رتبه بندی شاخص ها، پوشش گیاهی در رتبه اول قـرار میگیـرد. براسـاس نتـایج مدل تاپسیس ، روستای چلگاسر در رتبه نخست جای گرفت . نتایج حاصل از تحلیل فضایی کریجینگ حاکی از این است که اخـتلاف فضـایی در روستاهای دهستان دشتویل وجود داشته به طوری که روستاهای واقع در پهنه فضایی شرق در وضـعیت برخـوردار و روسـتاهای واقـع در پهنـه فضایی غرب نابرخوردار (محروم ) هستند. نتیجه گیری : در بنیان معیشتی روستاهای کوهستانی واقع در دهستان دشتویل خلا سرمایه های فیزیکی، انسانی و مالی وجود دارد. در بررسـی علل وجود این نقصان میتوان به دلایلی همچون محدود بودن گزینه های معیشتی ، کسب درآمد و گـذران زنـدگی از طریـق روش هـای سـنتی (وابستگی به دام ، کشاورزی محدود، اقتصاد تک محصولی) اشاره کرد.
Introduction: Major changes in rural development thinking have occurred in the last half century and in developing countries, the approach of sustainable rural livelihood has been proposed in an effort to reduce rural poverty. Objectives: The purpose of this study is to analyze the livelihood foundations of rural settlements with a spatial approach. Methodology: This research is a applied study and its method is descriptive-analytical. Data collection was done by document and field studies (survey method based on questionnaire). The statistical population includes the villages of Dashtvil District, from which 12 villages have been selected based on spatial sampling. The sample size was determined by Cochran's formula and applying it to 133 households. One-sample t-test was used to compare differences and Friedman test was used to rank the indicators. Also, the TOPSIS model was used to analyze and rank the villages, and finally, the Kriging spatial analysis method has been used to show the spatial pattern of the foundations of livelihood. Finally, the Kriging spatial analysis method has been used to show the spatial pattern of the foundations of livelihood. Result and Discussion: The results showed that the five dimensions of livelihood capital in general are in an unfavorable situation in the studied villages. Out of these five dimensions, the dimensions of natural capital and social capital are in good condition. The results of the ranking based on Friedman test showed that the dimension of livelihood capital is in the first place, and in the ranking of indicators, vegetation is in the first place. According to the results of TOPSIS model, Chelgasar village was ranked first. The results of Kriging spatial analysis indicate that there is a spatial difference in the villages of Dashtvil district, so that the villages located in the eastern space zone are in a good condition and the villages located in the western space zone are disadvantaged. Conclusion: There is a lack of physical, human and financial capital in the livelihood of mountain villages located in Dashtvil district. In examining the causes of this shortcoming, we can point to reasons such as limited livelihood options, earning money and living through traditional methods (dependence on livestock, limited agriculture, single-product economy).
خلاصه ماشینی:
)، حاصلخيزي زمين هاي کشاورزي، رونق دامداري زمين هاي کشاورزي و دامداري مسکن نحوه ي ساخت ، نوع مالکيت ، جنس مصالح ، جنس سقف ، جنس کف وضعيت زمين زراعي و باغ تحت مالکيت ، آب شويي و فرسايش خاک زمين هاي زراعي و باغي ، استفاده از کود حيواني در زمين فعاليت هاي کشاورزي، توجه روستاييان به انجام شخم حفاظتي ، استقبال و توجه کشاورزان به پروژه هاي يکپارچه سازي و سرمايه هاي تسطيح اراضي ، رعايت تناوب زراعي توسط کشاورزان ، استفاده از شخم عمود بر شيب طبيعي تنوع پوشش گياهي در منطقه از جمله مراتع و وجود گياهان مختلف و متنوع در آن ، استفاده از چوب درختان براي سوخت ، پوشش گياهي استفاده از مراتع براي جمع آوري گياهان دارويي و چراي دام آب دسترسي به آب زيرزميني و چاه ، دسترسي به آب رودخانه و چشمه ، آلودگي آب برگرفته از: ٢٠١٢:٥ ,Belcher ;محمدي و همکاران ، ١٣٩٧؛١٩٩٩,Ellis ؛٢٠٠٠ ,Turton , ٢٠١٣ ,Morse , نوري پور و دهکردي، ١٣٩٦ جامعه آماري اين پژوهش را سرپرستان خانوار روستاهاي دهستان دشتويل شهرستان رودبار، تشکيل مي دهند.
در ادامه جهت تحليل بنيان هاي معيشتي روستاهاي مورد مطالعه دهستان دشتويل و تحليل تفاوت بين ابعاد معيشت پايدار از آزمون T تک نمونه اي استفاده شده است .
جدول ٣ (به تصویر صفحه رجوع شود) نتايج آزمون T تک نمونه اي براي تحليل بنيان هاي معيشتي دهستان دشتويل (به تصویر صفحه رجوع شود)پس از بررسي تفاوت ميانگين ها از طريق آزمون T تک نمونه اي در اين بخش براي رتبه بندي ابعاد(سرمايه هاي معيشتي) و سهم هر يک در روستاهاي مورد مطالعه از آزمون فريدمن استفاده شده است .