چکیده:
حاج علیقلیخان سردار اسعد (1336ـ 1274ق) یکی از رجال برجستۀ عصر قاجار و از معدود رهبران ایلیاتی بود که از ابتدای شکلگیری اندیشۀ مشروطهخواهی، به جرگۀ مشروطهخواهان پیوست. در همین ارتباط، وی پیونددهندۀ دو نسل از رهبران جنبش مشروطه بود. در دورۀ ناصرالدین شاه (1313ـ 1247ق) و مظفرالدین شاه (1324ـ 1313ق) با برخی انجمنهای سری ضداستبداد و مشروطهخواه همکاریِ مخفیانه داشت و در دورۀ محمدعلی شاه (1327ـ 1324ق) نیز با بازگشت استبداد (صغیر) و قتل عام عمدۀ رهبران نسل اول، از پاریس مخالفت خود را با شاه مستبد آشکار نمود. در دورۀ استقرار مجدد مشروطه که خود سکاندار اصلی آن بود؛ بهترتیب به مناصب وزارت داخله، وزارت جنگ و وکالتِ مجلس دست یافت. در این تحقیق برآنیم تا به شیوۀ تحلیل محتوایی، دورۀ وکالت ـ و بهویژه اهمیت نطقهای ـ وی را مورد بررسی قرار دهیم. اگرچه سردار اسعد در طول دورۀ حضورش در مجلس نطقهای چندانی ایراد ننمود، اما نطقهای معدود وی از این جهت حائز اهمیت است که فهم او از مبانی نظام مشروطه و نیز درک تفاوت بنیادین نظام مذکور با فرهنگ سیاسی حاکم بر جامعۀ ایران را نشان میدهد.
Hajj Ali Quli Khan Sardar Asaad (1274-1336 AH) was one of the prominent men of the Qajar era and one of the few tribal leaders who joined the group of constitutionalists from the beginning of the formation of the idea of constitutionalism. In this regard, he linked two generations of leaders of the constitutional movement. During the reign of Nasser al-Din Shah (1247-1313 AH) and Muzaffar al-Din Shah (1313-1324 AH), he secretly collaborated with some secret anti-authoritarian and constitutionalist associations and during the reign of Mohammad Ali Shah (1324-1327 AH) with the return of Istebdad e Saghir (Minor Autocracy) and the massacre of major leaders of the first generation, he expressed his opposition to the tyrant Shah from Paris. During the period of the re-establishment of the constitution of which he was the main leader; He held the positions of Minister of Interior, Minister of War and Member of Parliament. In this research, we intend to examine the content analysis method of his representation period, especially the importance of his speeches. Although Sardar Asaad did not make many speeches during his tenure in parliament, But, his few speeches are important because they show his understanding of the principles of the constitutional system and also the understanding of the fundamental difference between the system and the political culture that governs Iranian society.
خلاصه ماشینی:
اگرچه سردار اسعد در طول دورٔە حضورش در مجلس نطق هاي چنداني ايراد ننمود، اما نطق هاي معدود وي از اين جهت حائز اهميت است که فهم او از مباني نظام مشروطه و نيز درک تفاوت بنيادين نظام مذکور با فرهنگ سياسي حاکم بر جامعۀ ايران را نشان مي دهد.
بنابراين سردار اسعد و ديگر مجاهدان پس از جانفشاني در خلع محمدعلي شاه و استقرار مجدد مشروطه (۲۷ جماديالثاني ۱۳۲۷ق )، به عنوان سرآمد فاتحان تهران، ابتدا منصب وزارت داخله (۲۷ جماديالثاني ۱۳۲۷ تا ۲۰ ربيع الثاني ۱۳۲۸) يافت ؛ سپس براي مدت کوتاهي (۲۰ ربيع الثاني ۱۳۲۸ تا ۴ رجب همان سال) جاي خود را با محمدولي خان سپهدار اعظم رهبر اردوي شمال عوض کرد و به وزارت جنگ رفت و پس از اين نيز به همراه سپهدار به ترتيب از وزارت جنگ و وزارت داخله استعفا دادند و به جاي دو نمايندٔە مستعفي به وکالت دومين مجلس شوراي ملي درآمدند.
به نظر مي رسد يکي از دلايل تعجيل نمايندگان مجلس براي بازگشت سردار اسعد، اوضاع نابسامان کشور و تحرکات محمدعلي ميرزا، شاه مخلوع و نيز تمايل سپهدار به بازگشت سلطنت طلبان بوده است (نک : کحالزاده ، ۱۳٦۳: ۱۹۳)، در همين ارتباط سردار اسعد سه تلگراف مجزا براي مؤتمن الملک رئيس مجلس ، ناصرالملک نايب السلطنه ، و برادرش صمصامالسلطنه فرستاد که مضمون هر سه تلگراف بر پاسداري از نظام مشروطه تأکيد کرده بود.