چکیده:
«توحید اجتماعی» اصطلاحی متاخر، نوپدید و برخاسته از اندیشه مسلمانان نواندیش و مصلحان اجتماعی است و دانش لازم هنوز درباره آن تولید نشده است؛ به همین جهت، تبیین ماهیت و ارایه تعریف آن ضروری مینماید. اهمیت پرداختن به توحید اجتماعی از یک سو در جایگاه خاص آن در «کلام اجتماعی» و از سوی دیگر در غلبه حیثیت اجتماعی بر بعد فردی انسانها در دنیای امروز، خلا طرح کلی برای زندگی بر اساس آموزههای وحیانی و لزوم پاسخ گویی به نیازهای نوپدید جوامع اسلامی است که غالبا ناظر به مسایل نوظهور اجتماعی میباشند؛ از این رو در مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای تلاش میشود ماهیت و تعریف «توحید اجتماعی» روشن گردد. یافتههای مقاله نشان میدهد «توحید اجتماعی» که زیرمجموعه «کلام اجتماعی» تعریف میشود، ابعاد معرفتی و شناختی توحید در ساختار کلان جامعه است که با خوانش «توحید اعتقادی» با رویکرد اجتماعی آشکار میشود. در این رویکرد اجتماعی، توحید، افزون بر جنبه اعتقادی، به مثابه یک طرح، الگو و بینش کلی رهایی بخش، عمل زا، تحول آفرین و دارای تاثیر در تمام ابعاد زندگی انسان و جوامع بشری فهم میشود. لازمه این فهم از توحید، حاکمیت مطلق الله، عدم اکتفا به وضع موجود و تلاش برای رساندن جامعه به هدف اصلی آفرینش و درنهایت تحقق جامعه توحیدی است.
Social monotheism" is a recent, new term that arose from the thought of modern-minded Muslims and social reformers, and the necessary knowledge about it has not yet been produced, therefore it is necessary to explain its nature and provide its definition. The importance of dealing with social monotheism, on the one hand, in its special place in the "social theology" and on the other hand, in the dominance of social dignity over the individual dimension of humans in today's world, is the void of a general plan for life based on the teachings of revelation and the need to respond to the emerging needs of Islamic societies which are often concerned with emerging social issues. Therefore, in the present article, an attempt is made to clarify the nature and definition of "social monotheism" by descriptive-analytical method and using library sources. The findings of the article show that "social monotheism" which is defined as a subcategory of "social theology", is the epistemic and cognitive dimensions of monotheism in the macro structure of society, which is revealed by reading "theological monotheism" with a social approach. In this social approach, monotheism, in addition to the belief aspect, is understood as a redemptive, practical, transformational plan, model and general vision that has an impact on all aspects of human life and human societies. The requirement of this understanding of monotheism is the absolute sovereignty of God, not being satisfied with the existing situation and trying to bring the society to the main goal of creation and finally realizing the monotheistic society.
خلاصه ماشینی:
اهميت پرداختن به توحيد اجتماعي از يـک سو در جايگاه خاص آن در «کلام اجتماعي» و از سوي ديگر در غلبه حيثيـت اجتمـاعي بـر بعد فردي انسان ها در دنياي امروز، خلأ طرح کلي براي زندگي بر اساس آموزه هاي وحياني و لزوم پاسخ گويي به نيازهاي نوپديد جوامع اسلامي اسـت کـه غالبـا نـاظر بـه مسـائل نوظهـور اجتماعي ميباشند؛ از اين رو در مقاله حاضر با روش توصيفي- تحليلي و بـا اسـتفاده از منـابع کتابخانه اي تلاش ميشود ماهيت و تعريف «توحيد اجتماعي» روشن گردد.
ir مقدمه «توحيد» بنياديترين اصل اعتقادي دين اسلام است کـه تمـام معـارف و آمـوزه هـاي ديـن بـر محوريت و در پرتو آن معنا پيدا ميکنند و به همين جهت از قرون اوليه همواره اين موضوع با لحاظ صفات خداوند و نحوه اتصاف ذات به آن صفات و اقسامش ، به شکل انتزاعي و نظري، محل بحث و معرکه آرا ميان متکلمان بـوده و آثـار فراوانـي در ايـن بـاره نگاشـته شـده اسـت ؛ امـا در «توحيـد اجتماعي» که زيرمجموعه «کلام اجتماعي» تعريف ميشـود، «توحيـد اعتقـادي»، بـا رويکـردي اجتماعي، فهم ميشود که علاوه بـر داشـتن سـويه هـاي عميـق معرفتـي- اعتقـادي، منـادي نظـام ١٠٠ اجتماعي نوين است که تنها خدا در آن حاکميت دارد.
نظر به اهميت و آثار چشمگير رويکرد اجتماعي در فهم و تبيين توحيد و نيز غلبه تعريف کـلام ً سنتي از توحيد و تبادر مفاهيم صرفا اعتقادي و فلسفي از ماهيت توحيـد بـه ذهـن ، معنـا و مفهـوم «توحيد اجتماعي» مبهم است و ماهيت آن چندان روشن نيست ؛ به ويژه آنکه اين قسم از توحيد بـا کارکردهاي اجتماعي توحيد اعتقادي يا توحيـد عملـي ، تفـاوت مـاهوي دارد کـه تبيـين ماهيـت و ِ تعريف آن و بيان نسبتش با توحيد اعتقادي، هدف اصلي نوشتار حاضر به شمار ميرود.