چکیده:
دین در طول تاریخ رسانههای خبری وجود داشته و موضوعات مربوط به دین بخشی از گفتمانهای روزنامهنگاری بوده است. در ایران نیز دین در رسانهها حضور پررنگی دارد؛ اما رابطۀ بین روزنامهنگاری و دین کمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است. این پژوهش به دنبال توصیف و تبیین روزنامهنگاری دین بهعنوان یک سبک روزنامهنگاری در فضای رسانهای ایران است؛ برای این منظور به بررسی اخبار دینی در خبرگزاریهای رسمی کشور پرداخته و سعی میکند روزنامهنگاری دین را از دو منظر سبک (فرم) و مضمون توصیف نماید. برای این منظور از روش تحلیل محتوای کمی در این پژوهش استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که روزنامهنگاری دین در ایران عمدتاً دارای ویژگیهای ذیل است؛ سخت خبر، دارای سبک روزنامهنگاری عینی، همراه با تیتر استنباطی، استفاده از روش هرم وارونه، با ارزش خبری تازگی و رویکردی تبلیغی. همچنین ازنظر مضامین این سبک از روزنامهنگاری بیشتر به ابعاد سیاسی، اجتماعی و مناسکی دین میپردازد که گفتمان سنتی نسبت به دین را اتخاذ مینماید. گفتمان دین سنتی که به جنبههای اجتماعی دین تأکید دارد مثل امر به معروف و نهی از منکر و مناسک بزرگ جمعی مثل نماز عید فطر.
Religion has existed throughout the history of the news media, and issues related to religion have been part of the discourses of journalism. Religion has a strong presence in Iranian media too, however the relationships between journalism and religion have received less attention from researchers. This study seeks to describe religion journalism as a style of journalism in the Iranian media sphere. For this purpose, we examined religious news in official news agencies attempting to describe religion journalism from two perspectives of style (form) and content. The results of this study show that religion journalism in Iran mainly has the following characteristics; Hard news, with an objective journalism style, with inferential headlines, using the inverted pyramid method, with novelty news value and a propagation approach. In addition, in terms of content, religion journalism pays special attention to the political, social and ritual dimensions of religion while adopting a traditional discourse towards religion. The discourse of traditional religion that emphasizes the social aspects of religion, such as enjoining good and forbidding evil, and large collective rituals such as the Eid al-Fitr prayer.
خلاصه ماشینی:
علي رغم گستردگي حضور مضامين ديني و توجه به دين در رسانه هاي خبري ايران ، اين حوزه به عنوان يک حوزٔە تحقيقاتي ذيل حوزٔە دين و روزنامه نگاري کمتر موردتوجه قرار گرفته است .
در اين تحقيق تلاش مي شود «روزنامه نگاري دين » به عنوان يک حوزٔە گسترده در رسانه هاي خبري سال پباييسيز ١و٠س٤وم١ مورد تحليل و بررسي قرار گيرد و توصيف دقيقي از اين سبک روزنامه نگاري به دست آيد.
به رغم اينکه اخبار و متون ديني بسياري در روزنامه ها و خبرگزاري هاي ايران چاپ و منتشر مي گردد اما هيچ پژوهشي چه به صورت مقاله و چه پايان نامه تابه حال در زمينه روزنامه نگاري دين انجام نگرفته است .
براي به دست آوردن درکي جامعه شناختي از نقشي که رسانه هاي مدرن در دين ايفا مي کنند، تأکيد بر اين مسئله حائز اهميت است که رسانه ها تنها به بازنمايي و گزارش مسائل ديني نمي پردازند بلکه ايده ها و اقتدار نهادهاي مذهبي را تغيير مي دهند (هاروارد، ١٣٩٩: ١٥٩-١٥٨).
روزنامه نگاري بخشي از حوزٔە وسيع تر فرهنگ عمومي است و به عنوان کسب وکاري تجاري تنها وسيله اي براي تأمل عمومي محسوب نمي شود بلکه منبع سرگرمي و صدايي براي تمايل هاي عمومي نيز هست (٢٠٠٩ ,Hartley)؛ بنابراين چارچوب بندي دين در رسانه هاي خبري نه فقط از ارزش هاي حرفه اي روزنامه نگاري که از همراهي آن ها با گفتمان هاي غالب در جامعه و همچنين از تقاضاي مخاطبان نيز تأثير مي پذيرد.
از طرف ديگر علي رغم حضور مضامين ديني و توجه به دين در رسانه هاي خبري ايران اما اين حوزٔە به عنوان يک حوزٔە تحقيقاتي ذيل حوزٔە دين و روزنامه نگاري کمتر موردتوجه قرار گرفته است .