چکیده:
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی بر مهارتهای اجتماعی دانشآموزان مضطرب و خودکارآمدی مادران آنها بود. این پژوهش از نوع شبهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه گواه به همراه پیگیری یکماهه و سهماهه و از لحاظ هدف کاربردی بود. جامعة آماری شامل تمامی دانشآموزان دختر ۸ تا ۱۱ ساله در سال تحصیلی 1400-1399 شهر تهران و مادران آنها بود. با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس 30 نفر از دانشآموزان دختر مضطرب شناسایی شدند و بهصورت تصادفی در دو گروه (15 نفر گروه گواه و 15 نفر گروه آزمایش) قرار گرفتند. ابزار استفادهشده در این پژوهش شامل پرسشنامة مهارتهای اجتماعی گرشام و الیوت (SSRS)، پرسشنامة اضطراب کودکان اسپنس (SCAS)، فرم گزارش معلم (TRF) و پرسشنامة خودکارآمدی والدین دومکا (PSAM) بود که دانشآموزان و مادرانشان قبل و بعد از مداخله و بعد از جلسههای پیگیری تکمیل کردند. گروه آزمایش در 15 جلسة 60 دقیقهای مداخله شرکت کردند. درنهایت نیز دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS (نسخة 24) و روش تحلیل واریانس عاملی با اندازهگیری مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها نشان میدهد پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی بر افزایش مهارتهای اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری کودکان و همچنین بر افزایش خودکارآمدی مادران اثر معنادار دارد (05/ 0 < P ). بهنظر میرسد میتوان پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی را روشی برای بهبود مهارتهای اجتماعی دانشآموزان مضطرب و خودکارآمدی مادران آنها دانست.
The purpose of this study was to evaluate the effectiveness of the unified protocol for transdiagnostic treatment on the social skills of students with anxiety disorders and the self-efficacy of their mothers. This study was a quasi-experimental study with a pretest-posttest design and a control group with one-month and three-month follow-up, which was practical in purpose. The statistical population included all female students aged 8 to 10 years in the academic year 2020-2021 in Tehran and their mothers. Using the available sampling method, 30 anxious schoolgirls were identified and randomly divided into two groups (15 in the control group and 15 in the experimental group). The instrument used in this study was Gresham and Elliott’s Social Skills Questionnaire (SSRS), Spence Children’s Anxiety Questionnaire (SCAS), Teacher Report Form (TRF), and Dumka Patents Self-Efficacy Questionnaire (PSAM), which were completed by the students and mothers before and after the intervention, and after the follow-ups. Then, the experimental group participated in the intervention for 15 sessions of 60 minutes each. Finally, data were analyzed using SPSS software (version 24) and ANOVA with repeated measures. The results showed that the unified protocol for transdiagnostic treatment had a significant effect on improving social skills, reducing children's behavior problems, and increasing mothers’ self-efficacy. It appears that the unified protocol for transdiagnostic treatment can be used as a means to improve students’ social skills and their mothers’ self-efficacy.
خلاصه ماشینی:
این رویکرد با افزایش انعطاف پذیری به مراجعان کمک می کند تا طیف وسیعی از مشکلات رفتاری و شناختی را که ممکن است موجب پاسخ های هیجانی مشابه مثل اضطراب با علل متفاوت شوند، بشناسند و با آن ها چالش کنند (بارلو، اهرنریش می ، کندی ، شرمن و بیلک ، ١٣٩٨).
با نگاهی به پژوهش های انجام شده در این حوزه درمی یابیم مطالعات متعددی در این زمینه صورت نگرفته است ؛ به طوری که اثربخشی این پروتکل در موارد زیر تأیید شده است : کاهش شدت نگرانی ، عاطفۀ منفی ، نشانه های اختلال اضطراب فراگیر (عبدی ، بخشی پور، محمود و فرنام ، ١٣٩٢)، سازگاری اجتماعی (عظیمی ، امیدی ، شفیعی و نادمی ، ١٣٩٦)، تنظیم هیجان و سازگاری اجتماعی (طالبی ، نایینی ، نوروزی و یعقوبی ، ١٣٩٦)، حساسیت اضطرابی ، علائم وسواسی اجباری و افزایش تحمل پریشانی در افراد دارای اختلال وسواسی اجباری (نرگسی ، فتحی ، داوودی و اشرفی ، ١٣٩٨)، اختلالات اضطرابی (بارلو و همکاران ، ٢٠١٧) و علائم اضطرابی و افسردگی (ایمانی و زمستانی ، ١٣٩٥؛ بیلک و اهرنریش می ، ٢٠١٢؛ مارتینس ، کندال ، استارک و نئومر، ٢٠١٦) و مشکلات رفتاری (لاپوزا، مانجوسو، آبراهام و لولی دانو، ٢٠١٧؛ گروسمن و اهرنریش می ، ٢٠١٩)، تنظیم هیجان و اضطراب (قاسم زاده و نقش ، ٢٠٢٠).
در ایران ، طی پژوهشی که شهیم در سال ١٣٧٨ روی ٨٩ دانش آموز ١٦-٨ سالۀ کم توان ذهنی انجام داد، پایایی پرسشنامه (فرم والدین ) را برای دو بخش مهارت های اجتماعی و مشکلات رفتاری با استفاده از فرمول اسپیرمن -براون محاسبه کرد که ضرایب به دست آمده به ترتیب ٠/٨٦ و ٠/٧٨ گزارش شد.