چکیده:
اولین نسل جنبش زنان در ایران، از اواخر قاجار و انقلاب مشروطه ظهور یافتند. آنها با وقوع مشروطه، صاحب نشریه و روزنامه شدند. این نشریات، تنها رسانههای فراگیر در ایران عصر قاجار قلمداد می شدند. نشریات زنان، مهمترین ابزار آنها برای رساندن صدای خود به جامعه و پیگیری جنبش مطالبهگری در راستای برابری جنسیتی بود. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی مسائل و مطالبات خانوادگی زنان در مطبوعات عصر مشروطه است. در این راستا، تمام شمارههای باقیمانده از هفت نشریه زنان در دوران مشروطه (شامل نشریات «دانش»، «شکوفه»، «زبان زنان»، «نامه بانوان»، «جهان زنان»، «عالم نسوان» و «مجله جمعیت نسوان وطنخواه») با روش تحلیل مضمون، مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته است. یافتههای این پژوهش نشان داد که در نشریات زنان در عصر مشروطه، خانواده ایرانی کانون دغدغه ها و مطالبات گوناگون بوده است. در این نشریات، سلطه پدرسالاری، ریشه تمام مسائل و مشکلات زنان قلمداد میشد که پیامدهای گوناگونی چون ازدواج اجباری دختران، کودک همسری آنها، چندهمسری مردان، طلاقهای آسان زنان توسط مردان، خشونتهای خانگی علیه زنان، ممانعت از اشتغال زنان، زنانه شدن فقر و گسترش روسپیگری و امثال آن را برای زنان ایرانی به همراه آورده بود. زنان در نشریات خود در یک نبرد گفتمانی با ایدئولوژی پدرسالاری و مصادیق متعدد آن قرار گرفتند. آنها با تضعیف گفتمان جنسیتی حاکم در عرصههای مختلف، می کوشیدند که زمینه تغییر قوانین خانواده در کشور را مهیا سازند تا از این طریق، پیامدهای پدرسالاری در زنان و خانواده را مهار کنند.
Iranian women, for the first time, owned newspapers for women with the advent of the Constitutional Revolution (1906). Newspapers were the only mass media in Iran during the Qajar period (1789-1925). Women's newspapers were also the most important tool of the women's movement in the struggle for gender equality. This study aimed to identify women's family issues and demands in women's newspapers in the constitutional era (1906-1925). The findings of this study showed that women's newspapers in the constitutional era considered the domination of patriarchy in society as the root of all women's issues and problems. Patriarchal domination for Iranian women had various consequences, including the forced marriage of girls, child marriage, polygamy for men, domestic violence against women, prevention of women's employment, feminization of poverty, and the spread of prostitution. For this reason, women in their newspapers strongly criticized the dominance of patriarchal discourse in society. They sought to undermine the patriarchal discourse in society. The purpose of the women's newspapers was to pave the way for family law changes in the country. In this way, they sought to control the negative consequences of patriarchy on the lives of Iranian women.
خلاصه ماشینی:
در ايــن نشــريات ، ســلطه پدرســالاري ، ريشــه تمــام مســائل و مشــکلات زنــان قلمــداد مي شــد کــه پيامدهــاي گوناگونـي چـون ازدواج اجبـاري دختـران ،کودک همسـري آن هـا، چندهمسـري مـردان ، طلاق هـاي آسـان زنــان توســط مــردان ، خشــونت هاي خانگــي عليــه زنــان ، ممانعــت از اشــتغال زنــان ، زنانه شــدن فقــر و گســترش روســپيگري و امثــال آن را بــراي زنــان ايرانــي بــه همــراه آورده بــود.
تـا پيـش از انقـلاب مشـروطه ، هرچنـد برخـي نشـريات سـعي ميکردنـد به طـور پراکنـده ، دغدغه هـاي جامعـه زنـان را بـه تصويـر بکشـند ولـي بااين حـال مسـائل زنـان ، کمتـر به عنـوان يــک مســأله اجتماعــي در نشــريات بازتــاب مي يافتنــد؛ چراکــه نــه فرهنــگ عمومــي چنــان بــا پيگيــري مطالبــات زنانــه همــراه بــود و نــه مــردان روشــنفکر بــه مطالبــات زنــان ، چنــدان وقعــي مي نهادنــد.
البتــه مطالبــه حــق آمــوزش بــراي دختــران ، چيــزي نبــود کــه بــا موافقــت مــردان ســنت گرا در عصــر قاجــار مواجــه شــود؛ چراکــه آن هــا نه تنهــا تحصيـل دختـران را حـرام مي دانسـتند و بـا آن مخالـف بودنـد بلکـه فراتـر از آن ، بـراي زنانـي کـه بـه آمـوزش دختـران مي پرداختنـد نيـز انـواع مشـکلات و مزاحمت هـاي گوناگـون ايجـاد ميکردنـد تـا آن هـا را از ادامـه ايـن مسـير بازدارنـد (نشـريه شـکوفه ، ١٣٣٢ق ، شـماره ٨: ٣).