چکیده:
سالمندی را میتوان از چشماندازهای نظری مختلف مورد مطالعه قرار داد. در این مقاله، نگارنده با اتخاذ رویکرد سالمندشناسی فرهنگی، توضیحی از سالمندی در نظریه های فمینیستی، تلاقی و پستمدرن با هدف ارتقاء دانش مفهومی و نظری در مطالعات سالمندی ارائه میدهد. سالمندشناسی فرهنگی، فمینیستی و پستمدرن، تنوع، تکثر و پیچیدگیهای تجربه سالمندی را نشان میدهند و با اتخاذ چنین رویکردی در مطالعات سالمندی میتوان به فهم صداها، روایتها و تجربه زیسته گروههای متنوع، آسیبپذیر و در حاشیه سالمندان دست یافت. این رویکردها روایتگر سالمندی سیال، متکثر و چندگانه است. تجربه سالمندی در جامعه ایرانی نیز حکایتگر تجربهای ناهمگون، نابرابر و متکثر است و نمیتوان از سالمندی یکدست و یکشکل در جامعه ایرانی صحبت کرد بلکه سالمندی در ایران پدیدهای اجتماعی و نابرابر است. سالمندی نه تنها مبتنی بر تفاوتهای جنسیتی، تجربهای متکثر است، بلکه سالمندی در تلاقی جنسیت با سایر مولفههای اجتماعی چون موقعیت طبقاتی، وضعیت سلامتی و تفاوتهای قومیتی و فرهنگی نیز به شکل متفاوت و نابرابری تجربه میشود؛ به گونهای که میتواند محرومیت، نابرابری و فرودستی مضاعفی را تولید کند. ملاحظه این تفاوتها و نابرابریهای اجتماعی در تحلیل موضوع سالمندی بسیار بااهمیت و ضروری است و از بینش مفهومی و نظری تولید شده در این حوزه میتوان در سیاستگذاریهای اجتماعی سالمندی بهره برد.
خلاصه ماشینی:
سالمندي نه تنها مبتني بر تفاوت هاي جنسيتي، تجربه اي متکثر است ، بلکه سالمندي در تلاقي جنسيت با ساير مؤلفه هاي اجتماعي چون موقعيت طبقاتي، وضعيت سلامتي و تفاوت هاي قوميتي و فرهنگي نيز به شکل متفاوت و نابرابري تجربه ميشود؛ به گونه اي که ميتواند محروميت ، نابرابري و فرودستي مضاعفي را توليد کند.
بنابراين سالمندي جسمي نيز خودش پديده اي اجتماعي است ؛ چرا که جسم افراد تحت تأثير عوامل اجتماعي، وضعيت سلامتي متفاوتي پيدا ميکند و بين سلامتي و مؤلفه هايي چون طبقه اجتماعي، جنسيت ، نژاد، سن و جغرافياي محل سکونت همبستگي وجود دارد (همان : ٢١٣).
سالمندان علاوه بر اينکه از جهت سن و سال و سرمايه سلامت نسبت به ديگر گروه هاي سني متفاوت هستند، زمينه هاي اجتماعي و فرهنگي به ويژه مؤلفه هاي ساختاري چون جنسيت ، طبقه ، قوميت ، نژاد، معلوليت و محل زندگي نيز تجربه سالمندي را تحت تأثير قرار ميدهد.
درنهايت ، با اذعان به اين نکته که موقعيت اجتماعي و تجربيات سالمندان و به طورکلي تجربه سالمندي در فرهنگ ها و 104 جوامع مختلف متفاوت است ، مطالعات با رويکرد سالمندشناسي فرهنگي به جنبه هاي فرهنگي پياپي ٦٦ سالمندي و پيامدهاي فرهنگي سالمندي جمعيت و همچنين تأثيراتي که فرهنگ ، هنجارها و نگرش هاي افراد جامعه ميتواند بر زندگي روزمره سالمندان داشته باشد، ميپردازند.
بنابراين موقعيت زندگي زنان 107 طي مسير زندگي بر تجربه سالمندي آن ها بسيار تأثيرگذار است و بايد در سياست هاي اجتماعي سالمندي، جنسيت و رويکرد تلاقي؛ سالمندي به اين موضوع توجه داشت .