چکیده:
بازتاب اخبار ازدواج حضرت خدیجه(س) و پیامبر(ص) در منابع تاریخی بهشیوههای متفاوت و بهگونهای ناهمگون مطرح شده است. تنوع محتوایی و مضمونی روایتها بهصورت اسطورهسازی، داستانپردازی و برجستهسازی برخی گزارههای این واقعه در ذیل گزارشهای تاریخی مرتبط با موضوع آشکار است و میتواند بر نوع نگاه مخاطب به این واقعه و دور کردن آن از واقعیت اثرگذار باشد. با توجه به اهمیت شناخت بهتر محتوای این گزارشها، پژوهش پیشرو با استفاده از روش نظریه بنیاد (زمینهای) بهسنجش گزارشهای تاریخ طبری مرتبط با این بحث پرداخته است. طبری (م 310 ه.ق) از اینرو مبنای پژوهش حاضر قرار گرفته که هم با ثبت روایتهای گوناگون از جامعیت بیشتری نسبت به دیگر منابع تاریخی برخوردار و هم محل رجوع اهل فن و عامه مردم است.کاربست این روش در پژوهش موجود از طریق شناسایی مفاهیم، مقولهها و روابط معنایی آنها بهیافتن معیار غالب در متن گزارشهای طبری از ازدواج حضرت خدیجه و پیامبر(ص) پرداخته است و ویژگیهای خُلقی و شخصیتی خدیجه(س) و پیامبر(ص) را بهعنوان مقوله اصلی در امر ازدواج آنان پیشبینی میکند.
The information on the marriage of Khadija al-Kubra (PBUH) and Prophet Muhammad (PBUH) has been reflected in historical sources in different forms and heterogeneous ways. The content and thematic diversity of the narratives in the form of myth-making, story-telling, and highlighting some of the propositions of this event are evident in the historical reports related to the subject, which can affect and distort the audience's view. Due to its importance, this article aims to reevaluate the reports in Tarikh al-Tabari by the method of foundation theory - which reduces the possibility of the involvement of subjective assumptions in understanding the content of the text. Tarikh al-Tabari is the source of this research due to its comprehensive attitude of recording different narrations as a well-known source. This survey determines the dominant criterion in Tarikh al-Tabari's report on the marriage of Khadija al-Kubra (PBUH) and Prophet Muhammad (PBUH), which is their moral and personality characteristics.
خلاصه ماشینی:
کاربست این روش در پژوهش موجود از طریق شناسایی مفاهیم ، مقوله ها و روابط معنایی آنها به یافتن معیار غالب در متن گزارش های طبری از ازدواج حضرت خدیجه و پیامبر(ص ) پرداخته است و ویژگی های خُلقی و شخصیتی خدیجه (س ) و پیامبر(ص ) را به عنوان مقوله اصلی در امر ازدواج آنان پیش بینی میکند.
ویژگیهای خُلقی و شخصیتی محمد(ص ) و خدیجه (س ) که درگزاره های ١، ١٤، ١٥ و ١٦ بیان شده است با دیگر گزاره ها، ارتباط معنایی دارند؛ زیرا این ویژگیها هم امکان همکاری خدیجه (س ) و پیامبر(ص ) در امر تجارت را فراهم میکرد و هم سبب شناخت بیشتر خدیجه (س ) از شخصیت پیامبر(ص ) و سرانجام موجب ازدواج آنان شده است .
تقسیم متن به گزاره های معنادار بر اساس مراحل روش نظریه بنیاد و با استفاده از الگوی پارادایمی استراوس و کوربین سبب کشف پنج مقوله ای محوری شد که با انجام ارتباط معنایی آنها با همدیگر و مقوله های فرعی مشخص شد که ویژگی های اخلاقی و شخصیتی پیامبر(ص ) برای حضرت خدیجه (س ) که خود نیز دارای ویژگیهای شخصیتی خاص بوده ، در اولویت قرار داشته است .
در این گزاره ها، مقوله های فرعی مطرح شده که بار معنایی اخلاقی ، رفتاری و شخصیتی دارند، صدق حدیثه ، عظم أمانته و کرم اخلاقه برای محمد(ص ) و حازمه لبیبه شریفه ، أعظمهن شرفا و أکثرهن مالا برای خدیجه (س ) است .