چکیده:
در سالهای اخیر غبار مهمترین بحران زیستمحیطی ایران بوده است. در 25 بهمنماه 1396 گردوغبار شدیدی ایران را دربرگرفت که از دو جنبهی وسعت مکانی و زمان رخداد (زمستان) دارای اهمیت برای پژوهش بود. هدف این تحقیق تحلیل شرایط همدیدی و ردیابی این پدیده فرین است. به این منظور از دادههای ماهوارهای و باز تحلیلشده استفاده شد. دادههای سنجنده مودیس نشان داد که بیش از 60 درصد از مساحت ایران در این روز تحت تاثیر هواویزهای غباری بوده که نشاندهنده فراگیر بودن این پدیده است. بیشینه مقدار عمق نوری هواویزها در شمال شرق استان یزد به میزان 03/2 مشاهده شد. نتایج تحلیل همدید این پدیده نشان داد که در تراز دریا یک هستهی کمفشار شمال شرق و بخشهای مرکزی ایران را دربر گرفته است. در تراز 850 هکتوپاسکال وجود یک کم ارتفاع در شمال دریاچه بایکال و یک پر ارتفاع بر روی جنوب پاکستان و حرکات سیکلونی و آنتی سیکلونی ناشی از آنها منجر به همگرا شدن جریان هوا در مرکز ایران شده است. تضاد حرارتی ناشی از هوای سرد عرضهای بالا و هوای گرم عرضهای جغرافیایی پایینتر، منجر به شکلگیری هسته رودباد در تراز 500 هکتوپاسکال بر روی مرکز ایران شده است. قرارگیری هسته کمینه رطوبت در تمامی ترازها و همچنین صعودی بودن هوا (بر اساس مقادیر تاوایی) شرایط را برای خیزش گردوغبار فراگیر در ایران مهیا کرده است. تحلیل مسیریابی تودههای هوا از 48 ساعت قبل از اوج غبار در سهنقطهی جنوب غرب، مرکز و شمال شرق ایران نشان داد که مسیر انتقال تودههای هوا در تمامی بخشهای ایران غربی بوده است. بااینحال در مرکز ایران حتی در ارتفاع 500 متری نیز تودهی هوا از بیابانهای عربستان به ایران منتقلشده و منجر به انتقال غبار سنگین زمستانه به مرکز ایران شده است.
در سالهای اخیر غبار مهمترین بحران زیستمحیطی ایران بوده است. در 25 بهمنماه 1396 گردوغبار شدیدی ایران را دربرگرفت که از دو جنبهی وسعت مکانی و زمان رخداد (زمستان) دارای اهمیت برای پژوهش بود. هدف این تحقیق تحلیل شرایط همدیدی و ردیابی این پدیده فرین است. به این منظور از دادههای ماهوارهای و باز تحلیلشده استفاده شد. دادههای سنجنده مودیس نشان داد که بیش از 60 درصد از مساحت ایران در این روز تحت تاثیر هواویزهای غباری بوده که نشاندهنده فراگیر بودن این پدیده است. بیشینه مقدار عمق نوری هواویزها در شمال شرق استان یزد به میزان 03/ 2 مشاهده شد. نتایج تحلیل همدید این پدیده نشان داد که در تراز دریا یک هستهی کمفشار شمال شرق و بخشهای مرکزی ایران را دربر گرفته است. در تراز 850 هکتوپاسکال وجود یک کم ارتفاع در شمال دریاچه بایکال و یک پر ارتفاع بر روی جنوب پاکستان و حرکات سیکلونی و آنتی سیکلونی ناشی از آنها منجر به همگرا شدن جریان هوا در مرکز ایران شده است. تضاد حرارتی ناشی از هوای سرد عرضهای بالا و هوای گرم عرضهای جغرافیایی پایینتر، منجر به شکلگیری هسته رودباد در تراز 500 هکتوپاسکال بر روی مرکز ایران شده است. قرارگیری هسته کمینه رطوبت در تمامی ترازها و همچنین صعودی بودن هوا (بر اساس مقادیر تاوایی) شرایط را برای خیزش گردوغبار فراگیر در ایران مهیا کرده است. تحلیل مسیریابی تودههای هوا از 48 ساعت قبل از اوج غبار در سهنقطهی جنوب غرب، مرکز و شمال شرق ایران نشان داد که مسیر انتقال تودههای هوا در تمامی بخشهای ایران غربی بوده است. بااینحال در مرکز ایران حتی در ارتفاع 500 متری نیز تودهی هوا از بیابانهای عربستان به ایران منتقلشده و منجر به انتقال غبار سنگین زمستانه به مرکز ایران شده است.
In recent years, dust has been Iran's most important environmental crisis. On 25 February 1396, there was heavy dust in Iran which was important for research in two aspects: spatial extent and time of occurrence (winter). The purpose of this research is to analyze the synoptic conditions and to trace the phenomenon. For this purpose, satellite and re-analyzed data were used. Modis data showed that more than 60 percent of Iran's area to this day was affected by dusty airwaves, indicating that this phenomenon is widespread. The maximum optical depth of aerospace was observed in the northeast of Yazd province with a mean of 2.03. The results of the synoptic analysis of this phenomenon showed that at sea level a low-lying core comprises northeast and central parts of Iran. At a level of 850 hPa, a low altitude north of Lake Baikal and a high altitude over southern Pakistan and their resulting cyclonic and anticyclonic movements have led to the convergence of airflow in central Iran. The thermal contrast caused by the cold air of the upper latitudes and the warm air of the lower latitudes have resulted in the formation of a core of the hornbeam at a level of 500 hPa in central Iran. Minimum moisture content in all levels as well as rising air (based on equilibrium values) have provided the conditions for the rise of sweeping dust in Iran. Analysis of air mass routing 48 hours before the dust peak in three parts of southwest, central and northeast of Iran showed that air mass transfer route was in all parts of western Iran. However, even in the center of Iran, even at a height of 500 meters, the air mass has shifted from the Arabian deserts to Iran, resulting in heavy winter dust transfer to central Iran.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحلیل همدید این پدیده نشان داد که در تراز دریا یک هسته ی کم فشار شمال شرق و بخش های مرکزی ایران را در بر گرفته است .
Bahrami et al)، (٢٠١٥ ,Farahbakhshi &Akbary ) در پژوهش های خود شرایط همدید وقوع غبار را برای منطقه جنوب غرب ایران بررسی کردند.
داده های بازتحلیل شده مورد استفاده در این پژوهش شامل ، فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل ، مؤلفه های باد مداری و نصف النهاری، رطوبت نسبی و همچنین مقادیر سرعت قائم باد امگا در ترازهای ٨٥٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال بوده است .
در تراز ٨٥٠ هکتوپاسکال در شمال دریاچه بایکال یک مرکز کم ارتفاع با منحنی هم ارتفاع ١٣٨٠ ژئوپتانسیل متر مشاهده میشود که ناوه ای از آن از شمال شرق وارد شده و تا بخش های مرکزی ایران نیز امتداد یافته است .
این مقدار نشان میدهد که در محدوده عرض های جغرافیایی ٠ تا ٧٠ درجه شمالی و طول جغرافیایی ٠ تا ١٠٠ درجه شرقی، وضعیت توزیع مقادیر ارتفاع ژئوپتانسیل در تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال نسبتاً مشابه با تراز ٨٥٠ هکتوپاسکال بوده و همراهی سطح میانی اتمسفر با سطوح پایین منجر به همگرایی دو تراز برای رخداد گردوغبار فراگیر فرین در کشور شده است .
d) Positive values of Tavai at the level of 500 hectopascals با توجه به نقشه های تراز دریا، ٨٥٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال در مقیاس همدید وضعیت دینامیکی خوبی در روز غباری جهت ایجاد توفان گردوغبار فراهم شده است .