چکیده:
در پژوهش حاضر، به چگونگی شکلگیری معقولات اولی و نقش خیال در آنها ازمنظر فارابی پرداختهایم. معقولات اولای عامل، اولین مرتبۀ فعلیتبخشی به عقل بالقوه، حدوث اختیار و تولد حیات خاص انسانی، و نخستین پلۀ صعود به مراتب فراتر ادراکی- فعلی هستند. فرایند حدوث معقولات اولی، منوط به حدوث قوای ادراکی حاسّه و متخیل و ناطقه، گذار از معارف هریک از این قوا و فعلیت جزء نزوعی تابع معارف آنهاست. تأثیرات متقابل سوابق مرتبت حسی- خیالی بر حصول معارف اولی و حدوث اختیار، و بهصورت متقابل، حصول معارف اولی بر مراتب بعدی معرفتی، شأندهندۀ مراتب تشکیکی اختیار، عقل بالفعل و نقش تعینبخشی اختیار در مرتبت معرفتی هریک از انسانهاست. قائلشدن فارابی به اصناف معقولات اولی، تقدم دیدگاه او در گسترشدادن مبادی اولای علوم و مبناگروی تعدیلیافته را نشان میدهد. خیال در ابعاد مختلف از شکلگیری معقولات اولی، نقش دارد و بهعنوان مخزن مشاهدات حدوث تجربه در مرتبت ثانوی اراده در حدوث معقولات اولی (ارادۀ ثالث)، پذیرشگر معقولات اولی، و محاکاتکنندۀ کلیات و جزئیات افاضات عقل فعال است؛ همچنین ساختار معرفتشناختی انسان بهعلت ناتوانی او در معرفتیافتن به کنه اشیا ناشی از ملابست با هیولی و لوازم آن، ساختار حسی- خیالی و بهتبع آن، تعلیم انسانها نیز ازنوع تخییلی خواهد بود.
The first concepts, according to Al-Farabi, are the cause of the first degree of actualization for the potential intellect, the origination of free will, the individual human life, and the first step towards higher degrees of perception and action. The origination of the first concepts depends on the origination of the powers of sensation, imagination, and understanding, transcending from their respective acquired knowledge and the actualization of the voluntary component dependent on their acquired knowledge. The interactions of sensory-imaginative stages and the formation of the first knowledge and origination of the free will, on the one hand, and the interactions of the first knowledge and higher degrees of knowledge, on the other hand, reveal the polarization of the free will and the active intellect, and the determinative role of the free will in the epistemic position of every human being. Admitting different kinds of first concepts by Al-Farabi shows his precedence in expanding the first principles of the sciences and his modified foundationalism. The imagination plays a part in different levels of the origination of the first concepts: it is a repository of observation recordings, has roles in the formation of experiences at the level of secondary will, and is a receiver of first concepts and an imitator of agent intellect emanations. Furthermore, the epistemological structure of human beings, because of their incapability to know the true nature of things, is imaginative.
خلاصه ماشینی:
خيال در ابعاد مختلف از شکل گيري معقولات اولي ، نقش دارد و به عنوان مخزن مشاهدات حـدوث تجربـه در مرتبت ثانوي اراده در حدوث معقولات اولي (ارادة ثالث )، پذيرشگر معقـولات اولـي ، و محاکات کننـدة کليات و جزئيات افاضات عقل فعال است ؛ همچنين ساختار معرفت شـناختي انسـان بـه علت نـاتواني او در معرفت يافتن به کنه اشيا ناشي از ملابست با هيولي و لوازم آن ، ساختار حسـي - خيـالي و بـه تبع آن ، تعلـيم انسان ها نيز ازنوع تخييلي خواهد بود.
com مقدمه معقولات و مفـاهيم اولـي از زيرسـاخت هاي منظومـۀ فکـري فـارابي محسـوب مي شـوند و معقولات اولاي نخس ين معارف عقلي انسان ، سنگ بناي حدوث اختيار و وصول او به ديگـر کمالات هستند (فارابي ، ١٩٩٦ب ، ص .
٣٥٤)؛ علاوه بر آن ، از فر يند حدوث معقولات اولي مي توان ن يجـه گرفـت حصـول ايـن معقـولات ، سبب خروج انسان از حيز بهيميت مي شود؛ زيرا فارابي خروج از ين حيز را منـوط بـه تولـد تدريجي عقل و تقويت قوة ناطقۀ انسان دانسته است (فـارابي ، بي تـا، ص .
ج ) قائل شدن به اصناف سه گانۀ معقولات اولي ، نشان دهندة ديدگاه عدم حصرگرايي و گسترده سازي فارابي در مبادي علوم است ؛ زيرا در اين صورت ، مبادي ديگري علاوه بر اوليات به مبادي علوم اضافه مي شوند؛ مانند محسوسات ، مجربات به عنوان مقدمات حصول معقولات اولي و قوة قدسيۀ اشراقي .