چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش تفکر در آموزش مفاهیم دینی از دیدگاه استاد علی صفایی حایری انجام شد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بود. نتایج نشان داد که تفکر در لغت به معنای تامل است و در اصطلاح و تعریف استاد صفایی به معنای حل مجهولات است. ایشان سه نوع دین ارثی سنتی، و احساسی عاطفی را مطرح کردهاند و دین اصیل نظر مختار ایشان بود. دین اصیل دینی است که مبنای آن شناخت است، شناختی که ابعاد مختلف انسان و هستی را روشن میکند. این شناخت بهوسیله تفکر حاصل میشود و تفکر با طرح سوال ایجاد میشود؛ منتها سوالات باید حسابشده و مبنایی باشند و این وظیفه مربی است که بتواند راه را کوتاه و زمان را مغتنم بشمارد و با ایجاد سوالاتی مبنایی و اساسی ذهن متربی را به جولان درآورد و او را یاری کند تا به پاسخهای این سوالات برسد. اما لازمه و مقدمه واجب برای تفکر صحیح، داشتن معلومات یا مواد خام و آزادی از تقلیدها و تلقینها و... میباشد. جمعآوری اطلاعات و معلومات با تدبر و رهایی از اسارتها با تعقل مرتفع میگردد. لذا تفکر با همراهی تدبر و تعقل میتواند در آموزش مفاهیم دینی راهگشا باشد.
خلاصه ماشینی:
اين شناخت بهوسيله تفکر حاصل ميشود و تفکر با طرح سؤال ايجاد ميشود؛ منتها سؤالات بايد حسابشده و مبنايي باشند و اين وظيفه مربي است که بتواند راه را کوتاه و زمان را مغتنم بشمارد و با ايجاد سؤالاتي مبنايي و اساسي ذهن متربي را به جولان درآورد و او را ياري کند تا به پاسخهاي اين سؤالات برسد.
شخصيت استاد صفايي حائري با بيان اینکه تفکر روشي کارآمد در آموزش مفاهيم ديني است؛ گامهاي معرفتي و شناختي را بهصورت دقيق از ابتدا تا انتهاي آن براي متربي روشن ميکنند.
2. چيستي مفاهيم ديني براي تبيين چيستي مفاهيم ديني بايد گفت که استاد صفايي دين را به سه دسته تقسيم ميکنند: دين ارثي و سنتي يا دستوري: اين نوع، شامل دستورات و احکام و امر و نهيهاست و اعمال بهصورت تعبدي انجام ميشود و فاقد هرگونه زمينۀ شناختي و معرفتي است.
استاد صفايي حائري نظر بر آن دارند که سؤال بايد از خود انسان شروع شود؛ چراکه تا ظرفيت انسان، ابعاد وجودي او، رابطة او با هستي و مهمتر از همه، نيازهاي او مشخص نشود، صحبت از دين فايدهاي ندارد و برهان و استدلال براي وجود خدا اثر ندارد.
پس خلاصۀ چگونگي پيادهسازي تفکر براي آموزش مفاهيم ديني، از اين قرار ميشود که: گام اول براي فردي که ميخواهد در او تفکر رشد کند، اين است که تدبر کند؛ يعني مواد خام و مطالعات در پيرامون خود داشته باشد.
نتيجهگيري در اين مقاله ما به بررسي نظر و ديدگاه استاد علي صفايي حائري نسبت به نقش تفکر در آموزش مفاهيم ديني پرداختيم.