چکیده:
ﻋﻠﻢ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻠﻢ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ دﻏﺪﻏﻪ ﻓﮑﺮی ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮی ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ در ﺑﺴﯿﺎری از آﯾﺎت اﺷﺎره ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﻮﻟﯿﺪ آن دارد ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ اﺷﺎره ای ﺑﻪ آن ﺷﺪه اﺳﺖ؛ از ﻧﻈﺮ آﻣﻮزه ﻫﺎی ﻗﺮآن، ﻫﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮری از ﻣﻨﻈﻮرﻫﺎی ﻓﺮدی ﯾﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم ﮐﻤﮏ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻦ آن، ﺳﺒﺐ زﻣﯿﻦ ﺧﻮردن آن ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽ ﮔﺮدد، آن ﻋﻠﻢ را اﺳﻼم ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻫﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﻈﻮرﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺪارد و اﺳﻼم درﺑﺎره آن ﻋﻠﻢ، ﻧﻈﺮ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﻋﻠﻢ ﮐﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﻮء دارد ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻠﻢ از ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و رواﯾﺎت اﺳﺖ، روش ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ـ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﻃﺮﯾﻘﻪ ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت آن اﺳﻨﺎدی ـ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪ آﻧﮑﻪ: در آﯾﺎت و رواﯾﺎت ﻣﺘﻌﺪد اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺛﻤﺮات و وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر واﻻی ﻋﻠﻢ و ﻋﻠﻢ آﻣﻮزی اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﺪف آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺟﻬﺎن، ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف ﺑﻌﺜﺖ اﻧﺒﯿﺎء، وﺟﻪ ﻣﻤﯿﺰه ﺑﺸﺮ، ﯾﮑﯽ از ﻟﻮازم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و رﻫﺒﺮی، ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ اﯾﻤﺎن و ﺗﻘﻮا و ﺧﺪاﺗﺮﺳﯽ و ﻗﺪرت و ... اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن دﯾﻨﯽ ﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ، زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺎﻧﻪ ای ﺑﺮای ﺗﺮک ﺗﺤﺼﯿﻞ داﻧﺶ ﻧﻤﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼ از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ)ع( رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده داﻧﺶ را ﺣﺘﯽ از ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻓﺮا ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ.
خلاصه ماشینی:
فصلنامه علمی- تخصصی معارف علوم انسانی و علوم اسلامی شماره نهم، تابستان 1401، ص477-488 جایگاه تولید علم از منظر قرآن کریم و روایات علی خواجویی باز مانده 1 اعظم ملکوتی فر 2 علی ابوسعیدی منوچهری 3 سجاد شاه ملکی 4 چکیده علم و تولید علم همواره به عنوان یک دغدغه فکری برای جامعه بشری محسوب می شود؛ قرآن کریم در بسیاری از آیات اشاره عمیقی به علم و تولید آن دارد که کمتر اشاره ای به آن شده است؛ از نظر آموزه های قرآن، هر علمی که به منظوری از منظورهای فردی یا اجتماعی اسلام کمک می دهد و ندانستن آن، سبب زمین خوردن آن منظور می گردد، آن علم را اسلام توصیه می کند و هر علمی که در منظورهای اسلامی تاثیر ندارد و اسلام درباره آن علم، نظر خاصی ندارد و هر علم که تاثیر سوء دارد با آن مخالف است.
در مکتب تابناک اسلام علما و دانشمندان از مقامی بس عظیم برخوردار و با اوصافی متعالی ستوده شده اند که بعد از پیامبران و امامان (ع) کسی را یاری برابری درشان ومرتبه با آنان نیست، آموزههای قرآنی و سنت معصومانعلیهم السلام، سهم به سزایی در شکوفایی علم و دانش داشتهاند، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، در دعوت خویش به پیروی کورکورانه و جهل تکیه ننمود بلکه تعالیم وی لبریز از جهل ستیزی و دعوت به تفکر، علم آموزی، تعقل و تلاش فکری است.