چکیده:
شاخص توسعه انسانی یکی از شاخصهای پیشرفت در جنبههای کیفیت انسانی در یک کشور است. توسعه انسانی تحت تاثیر متغیرهای زیادی قرار دارد. از اصلیترین متغیرها، شهرنشینی است. شهرنشینی از یکسو با بهیود سطح درآمد، خدمات آموزشی و بهداشتی، توسعه انسانی را ارتقاء میدهد و از سوی دیگر با رشد سریع شهرنشینی، افزایش ازدحام شهری، آلوگی و انتشار گازهای گلخانهای به صورت منفی آن را تحت تاثیر قرار میدهد. از آنجا که شهرنشینی سریع و ناقص دارای اثرات و پیامدهای مثبت و منفی برای اقتصاد است، هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر شهرنشینی بر شاخص توسعه انسانی در کشورهای در حال توسعه طی دوره زمانی 2017-1990 با رویکرد رگرسیون چندکی است. یافته های این مطالعه نشان می دهد که تاثیر نرخ شهرنشینی بر شاخص توسعه انسانی، متقارن، منفی و معنادار بوده و در چندکهای بالا این اثر بیشتر شده است. همچنین مخارج بهداشتی، آموزشی و رشد اقتصادی نیز تاثیر مثبتی بر شاخص توسعه انسانی داشته و انتشار co2، شاخص توسعه انسانی را کاهش داده است. بر اساس یافته های مطالعه، تدوین برنامه توسعه شهرها منطبق با الگوی رشد جمعیت و مهاجرت و تغییر قوانین مربوط به ایجاد شهرهای جدید در راستای انطباق سرعت شهرنشینی با توسعه انسانی می تواند راهگشا باشد.
Human development index is based on aspects of human quality in a country. Human development is affected by many variables. One of the main variables is urbanization. On the one hand, urbanization promotes human development by improving the level of income, educational and health services, and on the other hand, with the rapid growth of urbanization, increasing urban congestion, pollution and greenhouse gas emissions negatively affect it. Since rapid and incomplete urbanization has positive and negative effects on the economy, the purpose of this study is to investigate the impact of urbanization on the human development index during the period 1990-2017 with a multiple regression approach. The results show that the effect of urbanization rate on human development index is symmetric, negative and significant, which has become stronger in the upper quantiles. According to other results of this study, health, education and economic growth expenditures have also had a positive effect and CO2 emissions have also had a significant negative impact on the human development index; the pattern of population growth and migration be considered to changing the laws concerning the creation of new cities in order to adapt the urbanization rate to human development in the cities development plan.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که شهرنشینی سریع و ناقص دارای اثرات و پیامدهای مثبت و منفـی و گونـاگونی برای اقتصاد است ، هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر شهرنشینی بر شاخص توسعه انسـانی در کشورهای در حال توسعه طی دوره زمانی ٢٠١٧-١٩٩٠ با رویکرد رگرسـیون چنـدکی است .
یافته های این مطالعه نشان می دهد که تاثیر نـرخ شهرنشـینی بـر شـاخص توسـعه انسانی ، متقارن ، منفی و معنادار بوده و در چندک های بالا این اثر بیشتر شده است .
رشد گسترده شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه ، باعث علاقه به مطالعه این مساله شده است که چگونه ویژگی هـای جغرافیـایی و جمعیتـی در نتیجـه شهرنشـینی بـر سـایر متغیرهای کلان اقتصادی تاثیر می گذارند.
شهرنشینی از جمله متغیرهای جمعیت شـناختی اسـت کـه اثـرات آن بـر شـاخص توسعه انسانی و یا ابعاد آن (آموزش ، بهداشت و درآمد سرانه ) به صـورتی گسـترده مـورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است .
مطالعات پیشین در ایران در زمینه عوامل موثر بر شاخص توسعه انسانی ، عمدتاً بر تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی ، مانند شـاخص هـای حکمرانـی ، GDP، تجـارت خـارجی ، رشـد اقتصادی ، و سایر متغیرهای کلان اقتصادی است و بررسی نقش شهرنشینی در بهبود یا تنزل توسعه انسانی مورد بررسی تجربـی قـرار نگرفتـه اسـت ؛ در حـالی کـه براسـاس ادبیـات موضوعی ، نرخ شهرنشینی دارای اثراتی گسترده بر عملکرد کلی اقتصاد است و نمی توان در تحلیل های کلان آن را نادیده گرفت .
نتایج این مطالعه نشـان داد کـه تـاثیر نـرخ شهرنشینی بر شاخص توسعه انسانی منفی و معنادار بوده که در چندک های بـالا ایـن اثـر قوی تر شده است .