چکیده:
زمینه و هدف: یک دهه بعد از انقلاب برای ساماندهی نظام شهری کشور، احداث شهرهای جدید در اطراف مادرشهرها و مراکز شهری پرجمعیت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. امّا نتایج مورد انتظار یعنی نظامند کردن شهرنشینی و توسعه شهرسازی کشور حاصل نشده است. این مقاله با هدف بررسی عوامل ناکامی اهداف شهرهای جدید در ایران تدوین شده است.روش بررسی: جامعه هدف شهرهای جدید در ایران و جامعه نمونه تحقیق را 50 نفر از اساتید جغرافیا با تخصص برنامه ریزی شهری تشکیل می دهند. در این راستا 6 شاخص در 27 گویه مورد استفاده قرار گرفته اند.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاصل از تکنیک دلفی نشان داد که، فقدان طرح آمایش سرزمین با 94/ 3 به عنوان تاثیر گذارترین و بعد از آن مشکلات مربوط به ساختار اشتغال و عدم دستیابی به خودکفایی شغلی با 78/ 3، بی توجهی به مطالعات محیطی- جغرافیایی با32/ 3و بی ثباتی سیاست های شهرسازی و تغییر مستمر رویکردها در حوزه مسکن و شهرسازی با 92/ 2 از عوامل دیگر ناکامی شهرهای جدید به حساب می آیند. همچنین نتایج آزمون فریدمن نیز نشان دهنده آن است که شاخص های فنی - مهندسی و اقتصادی به ترتیب با میانگین 58/ 5 و 12/ 5، نسبت به دیگر شاخص ها، ارجحیت دارند. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که فقدان طرح آمایش سرزمین و کم توجهی به مطالعات جغرافیایی؛ عدم توجه به فاصله، مشکلات مرتبط با اصول نامه ریزی شهرهای جدید و افزایش هزینه خدمات شهری به عنوان مهم ترین عوامل ناکامی شهرهای جدید شناخته شدند.
Context and purpose: A decade after the revolution, in order to organize the country's urban system, the construction of new cities around the mother cities and densely populated urban centers was put on the agenda of the Ministry of Housing and Urban Development. But the expected results, i.e. systematization of urbanization and development of the country's urbanization, have not been achieved.Research method: This article was compiled with the aim of investigating the factors of failure of new cities in Iran. The target population of new cities in Iran and the sample population of the research are 50 geography professors specializing in urban planning. In this regard, 6 indicators have been used in 27 items.Findings and conclusions: The results of the Delphi technique showed that the lack of land use plan with 3.94 as the most influential, followed by problems related to the employment structure and failure to achieve job self-sufficiency with 3.78, neglecting environmental-geographical studies with 32. 3/3 and the instability of urban planning policies and the continuous change of approaches in the field of housing and urban development with 2.92 are considered as other factors of the failure of new cities. Also, the results of Friedman's test also show that the technical-engineering and economic indicators are preferable to other indicators with an average of 5.58 and 5.12, respectively.The results of the factor analysis show that the lack of land survey plan and little attention to geographical studies; Failure to pay attention to the distance, problems related to the planning principles of new cities and the increase in the cost of urban services were recognized as the most important factors for the failure of new cities.
خلاصه ماشینی:
جدول ٢: شاخص ها و گویه های علل ناکامی شهرهای جدید در ایران شاخص گویه فنی –مهندسی فقدان طرح آمایش سرزمین کم توجهی به مطالعات محیطی و جغرافیایی مشکلات مرتبط با اصول برنامه ریزی و طراحی شهر های جدید گسترش کالبد شهرهای موجود و افزایش جمعیت فراتر از حدود آستانه های تعیین شده در طرح های فرا دست قبلی عدم استفاده از تجربه توسعه شهرهای جدید کشورهای پرسابقه اقتصادی فاصله نسبتاً زیاد از مادرشهرها و در نتیجه افزایش هزینه های زمانی- مادی ساکنین شهرهای جدید به دلیل رفت و آمد به کلانشهرها و بالعکس افزایش بهای خدمات شهری در شهرهای جدید به دلیل وابسنگی آنها به منابع مالی حاصل از فروش اراضی خوابگاهی شدن شهرهای جدید و محدودیت های سرمایه گذاری خارجی در شرایط تحریم مشکلات مربوط به ساحتار اشتغال و عدم دست یابی به خود کفایی شغلی در شهرهای جدید اجتماعی – عدم توجه به مطالعات اجتماعی فرهنگی آسیب های اجتماعی و فرهنگی ناشی از چالش های هویتی ساکنان در مراحل آغازین اسکان به دلیل تنوع اجتماعی و قومی سبک زندگی فقدان مشارکت مردم در تهیه طرح شهرهای جدید حقوقی – قانونی تعارضات و تداخلات حقوقی و مدیریتی و خلاء های قانونی و طولانی شدن فرآِند تدوین و تصویب قوانین و مقررات ، مسایل و پیچیدگی های اجرایی آن ممنوعیت قانونی هزینه کرد شهرهای جدید در ایجاد در تاسیسات و خدمات شهرهای جدید و محاسبه نشدن هزینه های انجام شده به عنوان مالیات با وجود صراحت ماده ٥ قانون ایجاد شهرهای جدید بی ثباتی سیاست های شهرسازی و تغییر مستمر رویکردها در حوزه مسکن و شهرسازی وجود ابهام در مقررات و قوانین عمومی شهرسازی و شهرداری در شهرهای جدید دوگانگی مدیریت شهری پس از استقرار شهرداری ها و لزوم تغییر درآستانه جمعیتی جهت استقرار شهرداری با جمعیت ١٠هزار نفر امنیتی خلاء مدیریت سیاسی مستقل (فرماندار- بخشدار) به جزء شهرهای جدید پردیس و فولادشهر که مرکز شهرستان می باشند.